|
|||||||||||
|
|
|||||||||||
Istorija medicine i zdravstvene kulture Prvo ustanovljenje entiteta
pegavog tifusa na području Jugoslavije
|
|||||||||||
| Sažetak: Da bi naziv ”pegavi tifus” bio posebnog, višeg nivoa tačnosti, prvi put ustanovljenog entiteta – tražio se egzaktniji argument, određene težine za samobitnost; jer poznato je da “u kliničkoj dijagnostici… ako se pak stvarno postavlja dijagnoza, ne povlači se uvek i nesumnjivo jasna granica između mogućne, verovatne i sigurne dijagnoze…” Podatak od kada entitet pegavog tifusa ustanovljavaju lekari na području Jugoslavije ne može se naći niti u istorijama medicine, niti medicinskim enciklopedijama. Usled istog naziva »Ty. exanthematicus« (homonimije) trebalo je da se utvrdi od kada je njegovo postojanje ustanovljeno po: 1. kliničkoj slici; ili tako što je 2. kliničkoj slici pridodat značajniji argument, koji je eksponirao nekog od lekara da da svojoj tvrdnji novi viši nivo istinitosti – entiteta. Kuželj J. daje Srpskom arhivu (SACL) svoju studiju "Nova vrsta egzantematičnog tifusa", a potom je od ministarstva naloženo sanitetskom savetu da ponuđenu studiju prouči. Nastupanje 1903. godine dr Kuželja u SACL je svrstano u "originalne radove", čime je odato priznanje ovom lekaru, bez obzira što nije prihvaćeno da se radi o "novoj vrsti egzantematičnog tifusa". Dr Kuželj podvaja vrste "tifusa", dva entiteta - pegavi i crevni; ali i dve vrste egzantematičnog tifusa, kako je on video, koji su išli uporedo 1901/02.g. - jedan je "vladao u čačanskim apsanama", pravi egzantematični tif; i drugi, na području njegovog čačanskog okruga među bogatim srbijanskim seljacima, "srpski tif". Kod nastajanja bolesti prisustvo čoveka je dr Kuželj smatrao složenim od biološkog odnosa, za njega je bio – bio-psiho-socio-kulturno biće. Prikazan je uz ostalo 1901/02.g. - obdukcioni nalaz petoro obolelih kojim je isključen trbušni tifus. Logikom sledovanja, kliničkoj slici je pridodao argument više - sekcioni nalaz. Time ga je kod nas po prvi put dijagnostikovao kao entitet; baš kako su to uradili i drugi lekari u svetu kojima se priznaje ovakvo prvo izdvajanje entiteta ove bolesti. Između 1837. i 1868. godine je ovako pegavac na više mesta u svetu podvojen kao zaseban entitet: u Americi 1837.g.; u Francuskoj 1841; u Engleskoj 1862.; u Nemačkoj 1864. i u Rusiji 1868.g. Ovim je, dr Jaroslav Kuželj, okružni lekar iz Čačka, pored pohvale smrtnika - «živeli i iljadili se takvi lekari u našoj domovini Srbiji», zavredeo profesionalni obzir naše medicine, da je prvi lekar na jugoslovenskim prostorima koji je ustanovio entitet pegavca; uz od ranije ustanovljeno: da je prvi opisao epidemijsku pojavu pegavca; koja je bila ujedno u epidemiološkoj literaturi naše zemlje njena “prva epidemiološka studija”. |
|||||||||||
|
Adresa autora: Goran Čukić Dom zdravlja Berane |
|||||||||||
|
|
|||||||||||
| Infotrend Crea(c)tive Design | Revised: 20 May 2009 | ||||||||||
