Učestalost astme kod dece koja su na rođenju imala respiratorni
distres sindrom (RDS)

Slavica Anđelković, Ljiljana Mihailović, Slavica Veljković, Dejan Anđelković
Zdravstveni centar "Sveti Luka" Smederevo

UVOD

RDS novorođenčeta je akutna bolest novorođenčeta i jedan od glavnih problema u neonatologoji i vodeći uzrok neonatalnog morbiditeta i mortaliteta, posebno kod preterminske novorođenčadi.
Kao primarno oboljenje nosi rizik od komplikacija u vidu plućnog intersticijlnog emfizema, pneumotoraksa i bronhopulmonalne displazije [1,2]. Moze se manifestovti u 40-50% novorođenih, rođenih pre 32. gestacijske nedelje.
RDS predstavlja akutno i progresivno plućno oboljenje, nesrčanog porekla, sa progresivnim i difuznim infiltrativnim promenama na plućima i hipoksemijom koja se uz dodatni kiseonik u inspiratornom vazduhu ne popravlja.
Javlja se zbog popuštanja odbrambenih mehanizama zbog teških infekcija (sepsa, pneumonia). Oboljenje je izraženije kod dece koja su odmah po rođenju le-čena većim koncentracijama kiseonika ili mehaničkom ventilacijom. Ishod lečenja sa RDS-om moguć samo ako se primenjuje mehanička ventilacija. Poslednjih godina preovladava mišljenje da se radi o sistemskom inflamatornom odgovoru i sindromu disfunkcije organa u mehanizmu odbrane organizma, odnosno poremećenom celularnom i humoralnom mehanizmu odbrane [3,4].
U nastanku oboljenja učestvuju infekcije, oštećenje plućnog tkiva kiseonikom i mehaničkom ventilacijom intermitentim pozitivnim pritiskom. U RDS-u ne igra ulogu toksin, već odgovor na noksu [3]. Ovaj pore-mećaj počinje kao nekardiogeni edem pluća , razvija se u neutrofilni alveolitis, a potom, u plućnu fibrozu. Svi ovi faktori oštećuju endotel plućnih kapilara, koji inače ima endokrinu ulogu u plućima.
Endotel je odgovoran za održavanje vaskularnog tonusa i integriteta krvnih sudova preko prostaglandinskih peptida i azot oksida. Endotel ima ulogu i u degradaciji mnogih vazoaktivnih supstanci kao što su bradikinin, histamin, serotonin, norepinefrin, citokini, komplement i produkti koagulacije i pojačana agregacija trombocita i funkcija leukocita, proteaze, slobodni radikali i metaboliti arahidonske kiseline koji remete humoralni i celularni imunitet i svaki od njih posebno može biti
škodljiv za normalno, a posebno za prethodno oštećeno plućno tkivo.
Ovo se posebno odnosi na novorođenčad koja su u prvim danima života bila tretirana kiseonikom i me-haničkom vetilacijom.
Nastaje zbog poremećaja odbrambenih mehanizama, odnosno zbog poremećaja celularnog i humoralnog mehanizma odbrane sa aktivacijom leukocita, pojačanom agregacijom trombocita i oštećenjem endotela.
RDS je veoma teško kliničko stanje koje se javlja akutno sa brzim razvojem bilateralnih promena na plućima i hipoksemijom, kao posledica popuštanja odbrambenih mehanizama već oštećenog plućnog tkiva infekcijom, toksičnim dejstvom kiseonika i primenom mehaničke ventilacije.

CILJ RADA

Utvrditi učetaslost astme kod dece uzrasta 5 godina koja su na rođenju u porodilištu imala RDS.

METODOLOGIJA RADA

U radu su izneti rezultati kliničko- prospektivne studije koja je obuhvatila 40 ispitanika i trajala je pet godina (1999-2004). Analizirana je matična knjiga porođaja u porodilištu tokom 1999. god. izdvojena i analizirana su sva deca kod koje je u porodilištu postavljena dijagnoza RDS-a. Zatim su pregledani svi zdravstveni kartoni te iste dece nakon pet godina.
Prospektivnom studijom obuhvaćeno je 53 deteta koja su rođena tokom 1999. godine u smederevskom porodilištu i kod koje je verifikovan na rođenu RDS. Deca su praćena tokom pet godina, od 1999. do 2004. godine. Uvidom u zdravstvene kartone ispitivane dece utvrđeno je sledeće: Naši ispitanici bili su gestacijske starosti 31-41. sedmice i telesne mase od 1450gr- 3900gr. Po polu bilo je 19 dečaka i 21 devojčica.

REZULTATI

U smederevskom porodilištu u toku 1999. godine bilo je ukupno 1404 porođaja.
Od tog broja bilo je 53 deteta sa RDS-om što iznosi 3,77%.
Od ukupnog broja rođene dece (1404) bilo je 13 blizanačkih trudnoća ili 0,92%.
Od 53 živorođena deteta 1999. godine, koja su na rođenu imala RDS, u toku 2004. godine analizirano je 40 deteta koja su imala zdravstvene kartone u našem dispanzeru.
Uvidom u zdravstvene kartone utvrđeno je sledeće:
 

ZAKLJUČAK

1. Učestalost astme u petoj godini života kod dece koja su na rođenu imala RDS je vrlo visoka i iznosi 42,5%.
2. Deca koja su do pete godine imala verifikovanu trajnu astmu rođena su pre 35. nedelje gestacije (prosek 34,7 nedelja).
3. Deca koja su do pete godine imala verifikovanu povremenu astmu rođena su i posle 35. nedelje gestacije.
4. Prevencija prevremenog porođaja može biti jedan od faktora smanjenja učestalosti astme za koju možemo reći da ima razmere "epidemije".

LITERATURA

1. Rodrigeus RJ,Martin RJ,Fanaroff AA. The respiratory distress syndrom and its management.IN:Fanaroff AA,Martin RJ,editors.Neonatal - perinatal medicine, 7 th ed. StLouis: Mosby-Year book; 2002;167-225.
2. Greenought A, Roberton NBC. Acute respiratory disease in the newborn. In: Rennie J M, Roberton NRC(eds): Textbook of Neonatolohy: Edinburgh. Churchil Livingstone 1999; 29:481-607.
3. Davis SL, FurmanDP, Costarino AT. ARDS in children: associated disease, clinical course, and predictors for death. Jpediatr 1993; 123:35-45.
4. GarciaJG, NatarajanV. Signal transduction in pulmonary endothelium: implications for lung vascular dysfunction. Chest 1992; 102:592-607.