| |
I
U monografiji "Rajac, vinogradarsko selo u donjem Timoku (1)" nalazi se
spisak lica iz Rajca sa višom i visokom školskom spremom. Ukupno, do
pisanja monografije bilo je 83 takva lica od kojih su 43 imali fakultetske
diplome. Ređaju se fakulteti: vojna akademija, mašinski fakultet,
elektrotehnički, ekonomski, građevinski, tehnološki, poljoprivredni,
saobraćajni, filološki, stomatološki, pravni, medicinski...
U vreme pisanja ovog rada selo Rajac živelo je u teškoj populacionoj
krizi. Mnogi vinogradari su tokom vek i po školovali decu zahvaljujući
dobrom plasmanu vina, naročito posle II svetskog rata, mogućnost
korišćenja železnice u neposrednoj blizini sela, kultu jednog deteta kome
je posvećivana velika pažnja i želja da mu se obezbedi solidna budućnost,
a najviše ideji o promeni načina života - da se živi bolje u gradu. Veliki
broj onih koji su se školovani ispunili su zavet svojih predaka da završe
školu i nasele se u gradovima širom Srbije i ex Jugoslavije. Među njima su
i lekari o kojima je reč u ovom radu. Samo nekoliko od 83 školovana "lica"
iz Rajca živi danas u selu.
Školovanje dece iz Rajca započeto je još osamdesetih godina XIX veka, kada
odlazi u Rusiju na vojne škole poznati general Petar Mišić. On je prvi
rajčanin sa fakultetskom diplomom, a posle njega je Mihajlo Kostić,
mašinski inženjer. Do II svetskog rata niko iz Rajca nije upisivao
medicinski fakultet. Prvi, je upisao medicinu u Beogradu 1945. godine -
Ljubomir Stojanović. Kasnije i drugi o kojima će biti reči u ovom radu.
Zato ovaj rad treba posmatrati i kao pristup proširenju monografije sela
Rajca pomenute na početku, ali i kao nameru da se sačuva od zaborava trud
jedne plemenite profesije koja je dala i daje svoj doprinos, svakodnevno,
u borbi protivu bolesti i održanju i unapređivanju narodnog zdravlja.
II
Kao što je u uvodu pomenuto, Rajčani upisuju medicinske fakultete tek
od 1945. godine. Neki od njih kasnije, kao lekari, rade u rajačkoj
ambulanti (Dr Dragomir Đukić, Dr Petar Paunoivć, Dr Dragoslav Milošević i
Dr Radomir Dimulović, stomatolog) posle 1956. godine.
Dotle u Rajcu "radi" jedan broj nadrilekara: Blagoje Kostić, Blagoje
Stojanović i Ilija Perić bave se uganućima i prelomima ruku i nogu kako
kod ljudi tako i kod domaćih životinja, a Kata Jović baje, trlja žene da
pobacuju neželjenu trudnoću, pomoću nišadora koji nabavlja u negotinskoj
apoteci vida gušobolju deci a u svome radu koristi magiju i spiritualizam.
Sa otvaranjem samostalne zdarvstvene stanice u Rajcu 1956. godine zadata
je značajan udarac nadrilekarstvu i započeta je nova etapa u borbi za
narodno zdravlje. O tome najbolje govore kratki opisi života i rada lekara
rajčana.
III
Dr. Ljubomir Stojanović
Rođen je u Rajcu 13. jula 1922. godine. Oca Vučka seljaci su smatrali
pravnikom. Bio je jedan od retkih pismenih ljudi u selu. Radio je kao
učitelj u školi 1913. godine kada je selo zahvatila epidemija kolere. Bio
je od pomoći selu, jer je zajedno sa svojim kolegom Pricom, ohrabrivao
upućivao ih kako da se ponašaju i sahranjivao umrle, pošto su se seljaci
toga bojali.
Majka Rada Popova potiče iz familije čuvenog sveštenika Stanojla Đurića.
Ljubomir je osnovnu školu završio u Rajcu, a gimnaziju u Negotinu.
Maturirao je 1941. godine kada je započeo rat.
Rat je proveo u Rajcu uz povremene mobilizacije i rad na železnici.
Početkom 1945. godine mobilisan je NOVJ (konjica), a u jesen je bio
demobilisan zbog upisa na medicinski fakultet.
Za vreme studija izdražavan je od samohrane majke, jer mu je otac umro
1943. godine. Fakultet je završio na vreme, nakon čega biva upućen, po
odluci ministarstva da radi u Peći i okolini (Kosovo i Metohija).
U Zaječar dolazi 1954/55. godine i započinje specijalizaciju iz hirurgije.
Nakon završene specijalizacije radi na hirurškom odeljenju zaječarske
bolnice spasavajući život hiljadama ljudi sa područja Timočke Krajine.
Početkom šezdesetih godina, nakon usavršavanja na Institutu za
transfuziologiju Medicinskog fakulteta u Beogradu, formira pri zaječarskoj
bolnicu Službu za transfuziju krvi.
Tokom svoje karijere pozivan je da pređe u Beograd i tamo nastavi lekarsku
karijeru. Zaljubljen u Timočku krajinu i svoj Rajac ostaje u Zaječaru do
kraja života. U mlađim danima bavio se vinogradarstvom. Kada bi se u Rajcu
pojavio sa prskalicom na leđima u svom vinogradu vinogradari su se njime
ponosili.
Za Rajačke pivnice je bio izuzetno vezan. U vreme vinogradarskih slava Sv.
Trifuna i Trojice dolazio bi tamo sa svojim kolegama dr. Grujom
Milutinovićem, dr Mirkom Veličkovićem i dr Milom Veličković, mr. ph Vujom
Bunuševcem, dr Pavlom Simićem, dr Persom Jovanović i kumom dr Bogdanom gde
su u društvu sa vinogradarima iz Rajca provodili vesele i srećne časove.
Dr Ljubomir Stojanović je bio strastan ribolovac poznat među ribolovcima
na Timoku, Radovanskoj reci i drugim ribolovnim vodama Timočke krajine.
Na hiruruškom odeljenju, gde je radio do 1982. godine, bio je medju
pacijentima omiljen i poštovan. Kada je najteže znao je da ispriča vic i
tako oraspoloži sradanike i kolege. Penzionerske dane je provodio na
relaciji Zaječar - Rajac. Preminuo je 10. oktrobra 1990. godine. Sahranjen
je na rajačkom groblju, ostavivši za sobom sina Miroslava.
Dr Miroslav Lj. Stojanović
Rođen je u Beogradu, iz braka dr Lubomira Stojanovića i Zorice Zupčić iz
Pridrage kod Zadra. Osnovnu školu i gimnaziju je završio u Zaječaru.
Stomatološki fakultet je upisao 1976. godine u Beogradu gde je diplomirao
1982. godine. Od 1. jula 1982. godine radi kao stomatolog u zaječarskom
Domu zdravlja, a 1988. godine odlazi na specijalizaciju iz
maksilofacijalne hirurugije na Vojno-medicinskoj akademiji u Beogradu gde
ostaje sve do rata i raspada SFR Jugoslavije. Rad specijaliste
maksilofacijalne hirurdije započinje od 1. februara 1992. godine na
Odeljenju maksilo-facijalne hirurgije zaječarske bolnice.
U jesen 1998. godine prelazi u Medicinski centar u Boru gde formira odsek
za maksilofacijalnu hirurgiju.
Oženjen je suprugom Ljiljanom i ima ćerku Milicu.
Učesnik je rata 1999. godine.
Dr Dragomir S. Đukić
Rođen je u Rajcu 11. septembra 1927. godine. Osnovnu školu je završio u
Rajcu, a gimanziju u Zaječaru 1946. godine. Te iste godine upisuje
Medicinski fakultet u Beogradu. Primljen je kao odličan učenik. Medicinski
fakultet završava na vreme 1952. godine; od 1250 upisanih bio je 56. Nakon
završenih studija 1953. godine raspoređen je od strane Ministarstva za
zdravlje da radi u Negotinu. Tu radi na dečjem odeljenju negotinske
bolnice, a zatim kao sanitarni inspektor sreza negotinskog. 1954. godine
odlazi da radi u Priboj na Limu i tamo ostaje dve godine. U to vreme 1956.
godine, formira se u Rajcu opština u kojoj je bio ambiciozni predsednik
Boško Tanić iz susednog sela Tamnič. On i Jova Žikić, uticajni politički
radnik iz Rogljeva pišu Dr Dragomiru Đukiću u Priboj i pozivaju ga da radi
u novootvorenoj samostalnoj zdravstvenoj stanici u Rajcu.
Dr Đukić prihvata poziv. Iako je u Priboju imao veliku platu, napušta
posao i dolazi da radi u svom rodnom mestu.
Zdravstvena stanica je bila u crkvenoj zgradi. Ubrzo je u njoj instaliran
rentgen aparat tako da je značajno osavremenjena dijagnostika. Bilo je
svakog dana po 20 do 30 pacijenata iz Rajca i okolnih sela. U kući Stojana
Borića postojala je i apoteka koju je vodio apotekar Miloš Milić iz
Negotina, kasnije poznat kao Miša "Pliva". U zdravstvenoj stanici rade i
bolničari Dušan Pavlović iz Veljkova, a ponekad i Dušan Dimitrijević iz
Rajca. Bila je to stručna i požrtvovana ekipa koja je značajno doprinela
zdravstvenom napretku, ne samo Rajca, već i okoline.
Pored rada sa pacijentima dr Dragomir Đukić je voleo da se bavi ribolovom.
U poznim šezdesetim godinama prihvata se da bude predsednik fudbalskog
kluba "Momčilo" iz Rajca. Ozbiljnim pristupom ovoj dužnosti unapređuje rad
fudbalskog kluba "Momčilo" koji u to vreme beleži značajne pobede u Kupu
Maršala Tita protivu "Hajduk Veljka" iz Negotina i FK "Bor"-a iz
istoimenog grada.
Posle 1958. godine dr Đukić Dragomir odlazi u Boljevac i preuzima da vodi
Dom zdravlja u ovom gradiću pod Rtnjem. Decenijama je bio direktor Doma
zdravlja uspostavljajući takav model u radu koji je bio najbliži zamislima
Svetske zdarvstvene organizacije o primarnoj zdravstvenoj zaštiti. U
ustanovu čiji je decenijama bio direktor dolazili su stručnjaci da vide
kako se sa uspehom sprovode obavezni vidovi zdravstvene zaštite.
Veoma naprednih pogleda na funkcionisanje sistema zdravstvene zaštite
stanovništva učestvovao je u radu i predsedavao sednicama sastanaka
Zajednice zdravstvenih radnih organzicija Timočke krajine dajući doprinos
unpaređenju zdravlja naroda na području cele Timoče krajine. Zbog zasluga,
on lično i njegova ustanova bili su pohvaljivani i nagrađivani.
1985. godine dr Dragomir Đukić odlazi u penziju. Živi u Boljevcu.
Dr Radomir Dinulović
Rođen je u Rajcu 22. avgusta 1936. godine od oca Đorđa i majke Dušanke
koja se iz Brusnika udala u Rajac. Detinjstvo provodi u kući u severnom
delu sela, natkriljenom stoletnim hrastovima, tik ispod brda stena, u
romantičnom ambijentu čiste, netaknute prirode, u kome se uvek čuje poj
slavuja. Osnovnu školu je završio u Rajcu sa odličnim uspehom, nakon koje
se upisuje u gimnaziju u Negotinu. Završio ju je pošto je bio oslobođen
mature kao najbolji đak.
1955/56. godine upisuje se na stomatološki fakultet u Beogradu koji
završava na vreme sa prosečnom ocenom 9,95! (Od 32 ispita samo je jedan
položio sa devetkom). Zbog toga je proglašen za studenta generacije.
1962. godine, u okviru Međudržavne razmene mladih lekara odlazi u Zapadni
Berlin na kliniku "Rudokf Wirchof" i ostaje tamo na usavršavanju 6 meseci.
Iste godine stažira u Negotinu, služi JNA na VMA u školi za sanitetske
rezervne oficie. Posle odlazi u Banja Luku gde se susreće sa koleginicom
Radmilom Ćurgus i ženi je. Iz tog braka ima sina Marka. U Banja Luci
ostaje da radi kao stomatolog u ambulanti SUP-a. Posle se vraća u Beograd
i radi na poliklinici "Ivan Milutinović" gde završava specijalizaciju
stomatološku protetiku. Na radu u poliklinici "Ivan Milutinović" ostaje da
radi 14 godina. Iz Beograda odlazi na Zalatar u Novu Varoš. Tu je načelnik
stoamtološke službe i osniva dečju stomatološku službu. Vučen nostalgijom
vraća se u rodni kraj, u Rajac i Negotin, gde radi još 23 godine, sve do
penzionisanja u avgustu 2001. godine.
Dr Pavle Barbulović
Oduvek Rajčanin već desdetak godina u njemu stalno boravi. U Rajcu ima
svoju kuću i pivnice pune najboljih rajačkih vina koja su dobijala odličja
na sajmovima i izložbama i bila u podrumima i zbirkama naših najvećih
državnika.
Pavle Barbulović je rođen u Negotinu 1931. godine. Osnovnu školu je
završio u Kobišnici, a gimnaziju u Negotinu. Stdirao je medicini na
Medicinskom fakultetu u Zagrebu, gde je specijalizirao internu medicinu i
kardiologiju. Za potrebe službe specijalizirao je i zdravstvenu ekonomku
na Školi "Dr Andrija Štampar" u Zagrebu.
Na fakultetu je bio omladinski funkcioner republičkog značaja i obavljao
različite političke funkcije.
Radio je u Zadru, Zagrebu i Obrovcu. U Zadru je bio direktor velikog
omladinskog letovališta, u Zagrebu direktor Doma zdravlja "Maksimir" u
čijem je sastavu bio i Dom zdravlja "Dubrava" sa oko 3 500 zaposlenih. U
Obrovcu je oko 30 godina bio direktor Doma zdravlja. Zahvaljujući njemu
dom zdravlja je izrastao u savremenu medicinsku ustanovu. U Obrovcu je bio
i 4 godine predsednik skupštine opštine kada je izgrađena aluminijumska
industrija, reverzibilna hidrocentrala, tekstilna industrija, industrija
kamena i fabrika hidraulike. Bio je predsednik fonda za nerazvijene,
narodni poslanik i član političkih i društvenih institucija republike
Hrvatske. Bio je na mestima gde se planira i odlučuje pa je tako doprineo
unapređenju zdravlja naroda na području na kome je radio.
Za svoje zasluge odlikovan je sa više ordena, a posebno ordenom Svetoga
Save.
Rezervni je sanitetski major.
Dr Dragoslav Milošević
Rođen je u Rajcu 3. oktobra 1930. godine Osnovnu školu je završio u Rajcu,
osmogodišnju u Negotinu. Aprila meseca je diplomirao na Medicinskom
fakultetu u Beogradu, a posle studija raspoređen je, kao stipendista
Medicinskog centra u Negotinu da radi u selu Jabukovcu. Ostaje tu 8
godina, a rad nastavlja posle toga u Negotinu gde radi do penzionisanja
Bavio se aktivnostima u Crvenom Krstu zbog čega je nagrađen Zlatnom
značkom.
Radio je sa voljom na zdravstvenom vaspitanju naroda po selima negotinske
opštine i objavljivao popularne članke u listu Krajina. Zdravstveno
vaspitanje je sprovodio i putem emisija Radio "Krajine" i lokalnog
televizijskog studija u Negotinu. Radove iz struke objavljivao je u
Medicinskom glasniku i Zbornicima "Dani preventivne medicine" u Nišu čiji
je bio redovni učesnik.
Za požrtvovan rad dobio je diplomu Srpskog lekarskog društva.
Dr Desimir Živulović
Potiče iz porodice predratnih bogataša u Rajcu. Rođen je 30. oktobra 1959.
godine. Osnovnu školu upisuje 1966. godine u Rajcu i završava je kao
Vukovac. Gimnaziju je učio u Negotinu i završio takođe sa odličnim uspehom
kao Vukovac.
Nakon završene gimnazije upisuje Medicinski fakultet u Nišu koji završava
sa prosečnom ocenom 8,75. Na studijama se ženi sa koleginicom Ljiljanom A.
Drašković. Fakultet završavaju 1985. godine i odlaze da rade u Medicinski
centar Vranje.
Dr Desimir Živulović je specijalizirao internu medicinu i radi na
poslovima hemodijalize, a supruga Ljiljana je ginekolog.
Dr Miroslava Živulović-Sladojević
Rođena je 13. januara 1959. godine u Rajcu. Osmogodišnju školu je učila i
završila u Rajcu, a gimnaziju u Negotinu. Studirala je medicinu i završila
Medicinski fakultet u Nišu.
Specijalizirala je medicinu rada i sada radi kao lekar medicine u
zdravstvenoj stanici IHP u Prahovu.
Dr Petar Paunović
Rođen je 12. jula na negotinskom vašaru u Negotinu.
Osnovnu školu je učio u Rajcu, a gimnaziju u Negotinu.
1958. upisuje Medicinski fakultet u Beogradu i završava ga 1966. godine.
Posle toga, svoju stručnu karijeru započinje u selu Braćavac i radi na
zdravstvenoj zaštiti stanovništva u selima timočkog reona negotinske
opštine.
1971. godine prelazi u Negotin gde započinje specijalizaciju
epidemiologije. Opredelivši se na samom početku svoje karijere za
preventivno-medicinski rad osniva u Medicinskom centru Negotin
higijensko-epidemiološku službu i službu polivalentne patronaže kojima
rukovodi sve do prelaska u Zavod za zdravstvenu zaštitu 'Timok" u Zaječaru
1973. godine
U to vreme učestvuje u suzbijanju variole na Kosovu 1972. godine i zbog
uloženog truda dobija Orden zasluge za narod sa srebrnom zvezdom.
Od aprila meseca 1974. godine postaje direktor Zavoda za zdravstvenu
zaštitu "Timok" u Zaječaru gde sa prekidom od 6 godina, ostaje na toj
dužnosti dve decenije, dovoljno dugo da od Zavoda stvori savremenu,
prestižnu preventivnu medicinsku ustanovu u Srbiji.
Tokom dugogodišnje uspešne karijere završio je subspecijalizaciju
zdravstvenog vaspitanja i specijalizaciju socijalne medicine. Od l978.
godine je primarijus, a od 1986. doktor nauka.
Objavio je oko 150 stručnih radova iz oblasti zdravstvenog vaspitanja i
preventivne medicine, uređivao 100 brojeva časopisa "Zdravstveno
vaspitanje", objavio tri knjige, a u radio i televizijskim emisijama i
novinama ispričao i ispisao preko 3 700 priča o zdravlju. Uredio je i 8
brojava elektronskog casopisa "Weekly Health, Zdravstvene informativne
novine" na Interentu. U Zavodu za zaštitu zdravlja "Timok" u Žaječaru
oformio profesionalni Odsek za zdravstveno vaspitanje naroda i udario
temelje zaječarskoj školi zdravlja.
Sa svojim saopštenjima u oblasti zdravstvenog vaspitanja učestvovao u radu
stručnih konferencija u Jugoslaviji i Škotskoj, Poljskoj, Japanu, Izraelu,
Grčkoj i Italiji. Prvi je započeo rad na sprovođenju savremenih strategija
Svetske zdravstvene organzicije Promocije zdravlja, naročito u radu tzv.
"Zdrave škole". Prvi je organizovao moderan rad po zahtevima SZO na
zdravstvenom vaspitanju preko radija i televizije na području Timiočke
krajine u kome je lično učestvovao.
2001. godine, završio je svoju stručnu karijeru u Zavodu za zaštitu
zdravlja "Timok" u Zaječaru.
Dr Željka Aleksić (rođena Paunović)
Rođena je 1966. godine u Zaječaru. Detinjstvo je provela u Braćevcu i
Rajcu. Osmogodišnju školu je učila i Negotinu i Zaječaru gde je i
završila. U Zaječaru je završila i gimnaziju. Posle toga je upisala
Medicinski fakultet u Beogradu na kome je diplomirala 1990.godine sa
srednjom ocenom 9,18. Posle završenog lekarskog staža, radila je jedno
vreme od 1990 do 1994. u školskom dispanzeru medicinskog centra u
Zaječaru, a zatim u službi za nuklearne medicine gde je započela i
specijalizaciju ove medicinske grane. 1999. godine je položila
specijalistički ispit iz nuklearne medicine na Medicinskom fakultetu u
Beogradu sa odličnim uspehom.
Postidplomske studije iz endokrinologije, smer magisterijum, upisala je
1995/96 godine, a 1998. položila je usmeni ispit sa ocenom 9. Sada radi na
prpremi teze sa naslovom "Nastanak tireoidinih disfunkcija izazvanih
jodidima iz antiaritmičnih preparata". Teza je odobrena odlukom
Nastavno-naučnog veća Medicinskog fakulteta u Beogradu 1997. godine, a za
mentora je određen prim. dr sci Nebojiša Paunković.
U novembru 2001. godine učestvovala je na Kongresu nuklerane medicine u
Solunu sa radom "Amiodaronom indukovane tireoidne disfunkcije".
U slobodnom vremenu bavi se muzikom.
Sa svojom sestrom Biljanom i još nekolicinom drugarica koje su pevale u
zaječarskom omladinskom horu osnovala je Ansambl "Labirint" u kome
interpretiraju ozbiljnu horsku muziku.
Dr Biljana Paunović
Rođena je u Zaječaru 1964. godine. Detinjstvo je provela sa Željkom u
Braćevcu i Rajcu. Osmogodišnju školu je učila u Negotinu i Zaječaru gde ju
je i završila. Posle osmogodišnje škole upisala je Gimnaziju u Zaječaru
koju je završila godine 1983. godine.
Iste godine upisuje Medicinski fakultet u Beogradu gde diplomira 1989. sa
srednjom ocenom 8,87. Posle završenog lekarskog staža U medicinskom centru
u Zaježaru, započinje da radi u Zdravstvenoj stanici u Grljanu gde provodi
četiri godine. Nakon toga, iz ljubavi prema psihijatriji dolazi u Službu
neuropsihijatrije zaječarske bolnice gde neko vreme radi kao sekundaraca,
a zatim upisju specijalizaciju iz psihijatarije koju završava sa odličnim
uspehom 2001. godine. Sada radi kao psihijatar u istoj službi.
U slobodno vreme peva sa sestrom Željkom u malom horu "Labirint" koje su
same osnovale.
IV
Uzgred da dodamo, pored 11 lekara iz Rajca, iz sela timočkog reona
negotinske opštine potiče još lekara i to: iz Roglejva 3, iz Smedovca 3,
iz Aleksandrovca 2, iz Kovilova 5, Veljkova 3, Crnomasnice 4, Braćevca 17
i Taminiča 5. Njima ćemo posvetiti pažnju drugom prilikom. |
|
