Kontrola bakteriološke kontaminacije bolničke sredine
u Zdravstvenom centru Negotin 2005. godine

Vojislava Stuparević, Srđan Bogicić, Jevrosima Puslojić, Biljana Todorović Kazimirović
Zdravstveni centar Negotin

UVOD

Karakteristike bolničke sredine i prateće mikroflore veoma su važne za povećanje rizika za nastanak hospitalnih infekcija. Može biti kontaminirana uslovno patogenim i patogenim mikroorganizmima što je naročito važno u hirurškim salama i odeljenjima za nedonoščad i novorođenčad. Mikroorganizmi koji danas najčešće kontaminiraju bolničku sredinu su bakterije, virusi i gljivice: E. colli, Enterobacter, Klebsiella aerobacter, Staphylococcus aureus, Streptococcus beta haemoliticus, Proteus, Pseudomonas aeroginosa, Candida albicans, virus hepatitisa B, virus influence
i drugi virusi. Hospitalni sojevi mikroorganizama pokazuju sve veću rezistenciju na antibiotike i održavaju se uprkos svim merama za sprečavanje i suzbijanje bolničke kontaminacije. Radi utvrdjivanja potencijalne opasnosti od pojava bolničkih infekcija i sticanja uvida u higijesnko stanje i efikasnost dezinfekcije i sterilizacije u zdravstvenim ustanovama se redovno odredjuje stepen kontaminacije bolničke sredine i preduzimaju mere za njeno smanjenje.

MATERIJAL I METODE RADA

U cilju kontrole bakteriološke kontaminacije bolničke sredine uzeti su brisevi od osoblja (grlo, nos, ruke, odeća, obuća) i brisevi iz bolničkih prostorija. Uzorci su uzeti sistemom brisa, koji su zatim zasejani na hranljive podloge. Brisevi sa radnih površina, instrumenata i ruku su predhodno kvašeni sterilnim fiziološkim rastvorom. Uzorci iz vazduha uzeti su tako što su izlagane krvne ploče horizontalno otvorene 1-3 sata na visini od jednog metra. Uzorkovanje je vršeno shodno Uputstvu za sprečavanje i suzbijanje bolničkih infekcija i Pravilniku o uslovima i merama za sprečavanje, rano otkrivanje i suzbijanje bolničkih infekcija u Zdravstvenom centru Negotin. Uzorkovanje materijala vršeno je kako bez najavljivanja, tako i po zahtevu odredjenih službi.

REZULTATI I DISKUSIJA

Kontrola bakteriološke kontaminacije bolničke sredine se obavlja najmanje četiri puta godišnje na svim rizičnim odeljenjima a po potrebi i više puta. U 2005. godini uzorkovanje je vršeno 80 puta i tom prilikom je uzeto 960 briseva od čega je 14 (1.46%) bilo pozitivno. U brisevima su izolovane bakterije koje su najčešći prouzrokovači bolničkih infekcija (E. colli 6, Staphylococcus aureus 3, Enterobacter 3, Citrobacter 2). U 11 (78.57%) briseva su izolovane gram negativne koliformne bakterije i to E. colli u 6, Enterobacter u 3 i Citrobacter u 2 brisa što predstavlja veliki rizik za pojavu kako crevnih tako i urinarnih infekcija. U 3 (2.43%) brisa izolovan je Staphylococcus aureus, koji u prisustvu osetljivog domaćina može dovesti do infekcija mokraćnog sistema, do infekcije operativnog mesta i do pojave pneumonija, ali i do trovanja hranom stafilokoknim egzotoksinom. Najveća kontaminacija je zabeležena na pedijatriji (7.41%) i na neurologiji (6.82%), na odeljenjima sa najvećim rizikom za nastanak bolničkih infekcija, zbog hospitalizacije pacijenata sa nedovoljno oformljenim ili umanjenim imunitetom. (tabela 1.)

Tabela 1: Rezultati bakteriološke kontrole u Zdravstvenom centru Negotin 2005. godine

Analizirajući rezultate briseva uzetih u prostorijama, sa radnih površina, opreme, posudja, podova, zidova, kvaka, slavina i WC šolja zaključili smo da od ukupno 618 uzetih briseva 10 odnosno 1,62% je bilo pozitivno. Izolovane su gram negativne koliformne bakterije u 9 brisa, a u jedan bris izolovan je Staphylococcus aureus. Najveća kontaminacija zabeležena je na WC šoljama 6.67%, zatim na opremi 2,60%, slede podovi – zidovi sa 2.33% i posudje sa 1.56% pozitivnosti. (tabela 2.) Od osoba je uzeto 132 brisa od čega je 4 (3.03%) bilo pozitivno. U dva brisa uzetih iz nosa osoblja otkriven je Staphylococcus aureus. U oba slučaja pozitivne osobe su udaljene sa posla, do obeskličenja. U brisevima uzetih sa ruku osoblja u dva je izolovan Enterobacter (tabela 3). Kontaminirane ruke osoblja igraju značajnu ulogu u prenošenju bolničkih infekcija, te je jako važno da se ruke češto peru i dezinfikuju pre i posle svakog pregleda i intervencije. U brisevim uzetih iz grla i sa radne odeće i obuće osoblja mikroorganizmi nisu izolovani. Svi brisevi uzeti u cilju kontrolisanja sterilnosti hirurškog materija (202) bili su negativni (tabela 4). Kontaminacija vazduha je kontrolisana osam puta i rezultati su takođe negativni.
U odnosu na prethodne godine (tabela 5) kontaminacija bolničke sredine je u padu, kao rezultat permanentno preduzimanja mera za njeno smanjenje. Kontaminacija bolničke sredine u Zdravstvenom centru Negotin je manjeg intenziteta u odnosu na neke zdravstvene centre iz Borskog i Zaječarskog okruga (Bor 31%, Majdanpek 23,5%, Zaječar 11%, Boljevac 9,1%), dok je izolovana flora istovetna.
U analizaranom periodu registrovane su dve bolničke infekcije na pneumoftiziološkom odeljenju i to pneumonija (III.1) i faringitis (X.1). Utvrđena je prevalencija od 1,67%, koja je takođe manja u odnosu na republički prosek (6,3%).

Tabela 2: Bakteriološka flora sa radnih površina, opreme i pomagala

Tabela 3: Bakteriološka flora kod osoblja

Tabela 4: Kontrola sterilnosti hirurškog materijala

Tabele 5:
Rezultati bakteriološke kontrole u Zdravstvenom centru Negotin u periodu od 2000. do 2004. godine
 

ZAKLJUČAK

Na osnovu analiza rezultata kontrole bakteriološke kontaminacije u Zdravstvenom centru Negotin 2005. godine zaključuje se da kontaminacija bolničke sredine nije masivna. Međutim, neophodna je pojačana pozornost, jer postoji rizik za pojavu hospitalnih infekcija, s obzorim na raznovrsnost i rasprostranjenost izolovane flore. Redovnim sprovodjenjem mera u cilju sprečavanja bolničkih infekcija, pre svega opštih sanitarno-higijenskih mera, svakodnevne dezinfekcije i sterilizacije i zdravstveno vaspitnog rada kako sa osobljem tako i sa pacijentima može se umanjiti rizik od njihove pojave.
 

LITERATURA

1. Drndarević D., Janković S.: Bolničke infekcije – definicije, Priručnik I, Srboštampa, Beograd, 1998.
2. Zakon o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti koje ugrožavaju celu zemlju, Službeni list SRJ, 1996; 11-15.
3. Janković S.: Epidemiološke karekteristike bolničkih infekcija, Glasnik Instituta za zaštitu zdravlja Srbije, 1999; 73, (sup. I); 1-7.
4. Drndarević D., Milić N., Marjanović R.: Intrahospitalne infekcije - uloga Zavoda za zaštitu zdravlja. Glasnik 1997; 71 (sup I) 65-74.
5. Gaon J., Borjanović S., Vuković B.,Turić A., Puvačić Z.: Specijalna epidemiologija akutnih zaraznih bolesti, ''Svjetlost'' Sarajevo 1989; 250-254.
6. Kosanović – Ćetković D.; Akutne infektivne bolesti, Medicinska knjiga Beograd, Zagreb 1988; 437-440.
7. Stuparević V., Bogicić S., Paraskijević B., Todorović-Kazimirović B.: Studija prevalencije bolničkih infekcija, XXV Timički medicinski dani, Zbornik sažetaka, Zaječar, 2006, str. 11
8. Godišnji izveštaj o radu na Programu zdravstvene zaštite stanovništva od zaraznih bolesti u 2005. godini na teritoriji Borskog i Zaječarskog okruga, ZZZZ ’’Timok’’ Zaječar, 2005. god.
9. Žižić – Borjanović S., Bojović T.: Mogućnost etiološke dijagnostike infekcija unutar zdravstvenih ustanova, Glasnik 1997; 71 (sup I) 8-13.