| |
|
|
Toni Rober-Fleri
Filip Pinel à la Salpêtrière1795, 1876 –
Filip Pinel u Salpetrieru 1795, 1876.
Istorija psihijatrije, tačnije, interakcije sa psihijatrijskim
bolesnicima pred lekare je postavljala brojne izazove. Razumevanje
bolesti predstavljalo je neverovatno težak zadatak samo po sebi, dok
je način lečenja predstavljao dodatni problem. Odnos prema
psihijatrijskom pacijentu nije uvek bio deo ove jednačine i
relativno kasno, u 19. veku, u velikoj meri zaokuplja pažnju lekara
i postaje sastavni deo terapije.
Početkom 18. veka na psihijatrijske bolesni-ke gledalo se kao na
divlje životinje koje su izgubile razum. „Ludaci” se nisu smatrali
moralno odgovornim, ali su bili predmet javnog ponižavanja i
ismevanja. Od javnosti su sklanjani u ludnice gde su boravili u vrlo
nehumanim uslovima, u lancima i potpuno zapostavljeni ili podvrgnuti
„tretmanima” koji su uključivali bičevanje, prebijanje, puštanje
krvi, električne šokove, izgladnjivanje i izolaciju.
Ipak, još tokom 18. veka situacija počinje da se menja. Pojedinci
počinju da gledaju na mentalne bolesti kao na poremećaje koji
zahtevaju tretman zasnovan na saosećanju, a koji bi pomogao
pacijentu u njegovoj rehabilitaciji. Jedan od pionira u
transformaciji odnosa prema mentalnim bolesnicima i uspostavljanju
humanijeg pristupa u njihovom lečenju i negovanju bio je Filip
Pinel, francuski lekar posebno zainteresovan za mentalne bolesti.
Kao lekar u bolnici Bicetr, Pinel je uspeo da sprovede terapiju koja
je podrazumevala blizak kontakt i pažljivo posmatranje pacijenata.
Tokom dvogodišnjeg perioda, Pinel je posećivao svakog pacijenta,
često i nekoliko puta dnevno, vodio duge razgovore sa njima, sve
vreme praveći precizne beleške o stanju svakog pacijenta.
Tokom rada u bolnici Bicetr, Pinel se hrabro odlučio na korak koji
se često smatra prekretnicom u tretmanu psihijatrijskih pacijenata,
po čemu će ostati večno upamćen u istoriji medicine. U skladu sa
humanim pristupom, Pinel je oslobodio pacijente lanaca kojima su
bili vezani i omogućio im da se slobodno kreću prostorijama bolnice.
Iako se smatra da je, zapravo, Pinelov saradnik, Pusin, zaslužan za
ovaj događaj, nesumljiva je činjenica da je sam Pinel isti humani
potez učinio i u bolnici La Salpetrier, pošto je napustio Bicetr i
postao glavni lekar ove bolnice 1795. godine.
Navedeni događaj ovekovečen je mnogobrojnim slikama i grafikama.
Jedna od najpoznatijih slika koje prikazuju ovaj događaj svakako je
delo Tonija Rober-Flerija, Filip Pinel u Salpetrieru 1795, nastalo
više od tri četvrtine veka kasnije, 1876, koje se i danas nalazi u
ovoj bolnici. Na slici je predstavljen trenutak oslobađanja od
lanaca jedne pacijentkinje, dok nekolicina drugih čeka sopstveno
oslobođenje. Slikar se trudio da dočara stanje uma muškaraca i žena
zatočenih ili tek oslobođenih monstruoznih okova ekspresijom lica
ovih ljudi, koji gotovo bolnim girmasama ili, pak, ispraznim
pogledima kazuju svoje priče sakrivene u dubini uma. Iako središnja
figura predstavljena u trenutku oslobađanja jeste fokus slike, mlada
žena, okovana lancima i sklupčana u dnu stuba za koji je vezana,
svojim izrazom lica privlači posmatračev pogled pozivajući ga da
zakuca na vrata njenog uma.
Veliki korak u razvoju psihijatrije načinio je Pinel kada je
oslobodio lanaca prvog psihijatrijskog pacijenta. Iako je svoje
pacijente Pinel oslobodio u bolnici Bicetr, događaj iz bolnice
Salpetrier, ovekovečen u delu Tonija Rober-Flerija, biće inspiracija
mnogim lekarima. Jedan od njih svakako je Sigmund Frojd, koji je za
vreme svoje posete bolnici, imao prilike da se divi ovoj slici i
humanom činu doktora Pinela.
Ada Vlajić, istoričar umetnosti |
|
|
|
