|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ Sadržaj
] [ Indeks autora ]
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
UDK 616.895.4-056.83 613.81 COBISS.SR-ID 16466185 |
strana 6. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
Originalni rad / Original paper Faktori koji utiču na razvoj
depresije kod osoba koje konzumiraju alkohol |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Preuzmite rad u pdf formatu | Sažetak: Uvod: Oko
90% ljudi u nekom periodu svog života konzumira alkohol. Kod 5-10%
istih dolazi do zloupotrebe alkohola, dok ovisnost razvija 10%
muškaraca i 3-5% žena. Konzumiranje alkohola može indukovati
nastanak depresije ili doprinjeti njenoj ozbiljnosti. Cilj:
Istraživanje je imalo za cilj ispitati postojanje statistički
značajne povezanosti obrasca pijenja alkohola, dužine trajanja
upotrebe alkohola i sociodemografskih faktora sa prisustvom
depresije kod osoba koje konzumiraju alkohol. Materijal i metode:
Studijom presjeka bilo je obuhvaćeno 100 osoba, 25,0% žena i 75,0%
muškaraca, prosječne starosti 53,0 ± 1,5 godina, koje konzumiraju
alkohol u periodu od osam mjeseci, od 01.10.2018. do 01.06.2019.
godine, u okviru Doma zdravlja Krupa na Uni. Pored opšteg upitnika
korišteni su Test za identifikaciju poremećaja uzrokovanih alkoholom
(engl. Alcohol Use Disorders Identification Test, AUDIT) i Bekov
indikator depresije (engl. Beck's Depression Inventory, BDI).
Rezultati: Ispitanici sa štetnim pijenjem imali su statistički
značajno češće prisustvo depresije u odnosu na ispitanike sa drugim
obrascima pijenja alkohola (p< 0.05). Nije postojala statistički
značajna razlika u prisustvu depresije u odnosu na dužinu trajanja
upotrebe alkohola (p = 0.09) i pola ispitanika koji konzumiraju
alkohol (p = 0.07). Ispitanici starosti 40-59 godina sa završenom
srednjom školom koji konzumiraju alkohol imali su statistički
značajno češće prisustvo depresije u odnosu na ispitanike drugih
dobnih skupina i stepena obrazovanja (p < 0.05). Zaključak:
Istraživanje je potvrdilo značajnu ulogu štetnog pijenja alkohola,
uzrasta i stepena obrazovanja u razvoju depresije kod osoba koje
konzumiraju alkohol. Ključne riječi: alkohol, zloupotreba, mentalno, zdravlje, depresija |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
UVOD Konzumiranje alkohola predstavlja društveno prihvatljivu aktivnost u zemljama zapadne Evrope. Na našim prostorima favorizovano je do nivoa obaveznog rituala u mnogim društvenim situacijama. Smatra se da oko 90% ljudi u nekom periodu svog života konzumira alkohol. Kod 5-10% istih dolazi do zloupotrebe alkohola, dok ovisnost razvija 10% muškaraca i 3-5% žena [1,2,3]. Konzumiranje alkohola može indukovati nastanak depresije ili doprinjeti njenoj ozbiljnosti kroz nekoliko potencijalnih mehanizama. Umjerene doze alkohola smanjuju koncentraciju triptofana, homovalinske kiseline, γ- amino buterne kiseline, N-metil-D aspartat-endogenih opoida. Njegova upotreba ima negativan uticaj na kognitivne funkcije, doprinosi osjećaju niže vrijednosti, krivice i beznađa, narušava međuljudske odnose, indukuje delinkvenciju [4]. Primarni depresivni poremećaj kod osoba koje konzumiraju alkohol prethodi alkoholnoj intoksikaciji i/ili alkoholnom povlačenju, ili se javlja četiri nedelje od prestanka konzumiranja alkohola. Između ta dva perioda može da postoji samo alkoholom indukovana depresija koja se smatra posljedicom sindroma apstinencije i prolazi spontano. Depresija koja se održava i nakon četiri nedelje apstinencije smatra se sekundarnom [5]. CILJ Istraživanje je imalo za cilj ispitati: 1) postojanje statistički značajne povezanosti obrasca pijenja alkohola sa prisustvom depresije kod osoba koje konzumiraju alkohol; 2) postojanje statistički značajne povezanosti dužine trajanja upotrebe akohola sa prisustvom depresije kod osoba koje konzumiraju alkohol; 3) postojanje statistički značajne povezanosti socio-demografskih faktora sa prisustvom depresije kod osoba koje konzumiraju alkohol. MATERIJAL I METODE Studijom presjeka bilo je obuhvaćeno 100 osoba koje konzumiraju alkohol u periodu od osam mjeseci, od 01.10.2018. do 01.06.2019. godine, u okviru Doma zdravlja Krupa na Uni. Kriterijumi za uključivanje ispitanika u istraživanje su bili: uzrast između 20 i 79 godina, završena osnovna škola i anamnestički podatak o konzumiranju alkohola u trajanju od najmanje dvanaest mjeseci. Iz studije su isključene osobe: starosti iznad 79 i ispod 20 godina sa konzumiranjem alkohola u trajanju kraćem od dvanaest mjeseci, kao i sve osobe sa malignim i uznapredovalim hroničnim oboljenjima (hronična bubrežna insuficijencija, dekompenzacija srca, insuficijencija jetre). Podaci su prikupljeni opštim i specifičnim upitnicima. Opštim upitnikom prikupljeni su sociodemografski podaci (pol, uzrast, stepen obrazovanja). Bekov indikator depresije (engl. Beck's Depression Inventory, BDI) se koristi kao sredstvo za registrovanje postojanja i intenziteta depresivnih simptoma koji su u saglasnosti sa aktuelnim Dijagnostičkim i statističkim priručnikom za mentalne poremećaje (engl. Diagnostic and Statistical Manual, DSM). Danas je u upotrebi druga revidirana verzija preporučena od strane Američke asocijacije psihijatara (engl. American Psychiatric Association’s, APA). Sastoji se od 21 izjave (svaki izjava je lista od četiri navoda rangiranih prema intenzitetu određenog simptoma depresije) koju bodujemo ocjenom od 0 do 3. Ukupan zbir od 0 do 13 isključuje postojanje depresije. Rezultati u intervalu od 14 do 19 govore u prilog blage depresije. Kod zbira od 20-28 postoji umjerena depresija. Teška depresija je prisutna kod pacijenata koji imaju skor 29-63 [6,7]. Test za identifikaciju poremećaja uzrokovanih alkoholom (engl. Alcohol Use Disorders Identification Test, AUDIT) je namjenjen za ranu identifikaciju rizičnog i štetnog pijenja kao i zavisnosti od alkohola, razvijen i preporučen od Svjetske zdravstvene organizacije (engl. World Health Organization, WHO). Test se sastoji od tri pitanja iz oblasti rizične upotrebe alkohola (učestalost pijenja, tipična količina, učestalost teškog pijenja), tri pitanja koja obuhvataju simptoma zavisnosti (umanjena kontrola nad pijenjem, povećana želja za pijenjem, jutarnje pijenje) i četiri pitanja iz oblasti štetne upotrebe alkohola (krivica poslije pijenja, amnezija, povrede usljed konzumacije alkohola, zabrinutost okoline) koja bodujemo ocjenom 0-4. Skor 0-7 govori u prilog niskorizičnog pijenja. Rezultat u intervalu 8-15 odgovara rizičnom pijenju. Štetno pijenje je prisutno kod ispitanika sa skorom 16-19. Zbir 20-40 otkriva zloupotrebu alkohola [1, 8]. Za analizu podataka korišćene su deskriptivne statističke metode: distribucija frekvencije obilježja, aritmetička sredina, standardna devijacija i procenti. Za utvrđivanje statističke značajnosti korišten je χ2-test nezavisnosti. Nivo značajnosti je podešen na 95% interval povjerenja. Rezultati su prikazani tekstualno, tabelarno i grafički, a kompletan rad je obrađen u tekst procesoru Microsoft Word for Windows. REZULTATI Istraživanje je obuhvatilo 100 pacijenata. Među njima je bilo 25,0% žena i 75,0% muškaraca. Najveći broj ispitanika koji konzumiraju alkohol (58%) su životne dobi 40-59 godina. Prosječna starost ispitivane populacije bila je 53,0 ± 1,5 godina. Žene su bile statistički značajno starije nego muškarci. Završenu osnovnu školu imalo je 22% ispitanika, fakultetsko obrazovanje njih 2%. Srednju školu je završilo 76% ispitanika. Tabela 1.
Distribucija osoba koje konzumiraju alkohol prema polu, uzrastu i
stepenu obrazovanja Najveći broj učesnika u istraživanju (69%) konzumirao je alkohol u trajanju između 20-30 godina. Drugi po učestalosti bili su ispitanici (19%) koji konzumiraju alkohol u trajanju između 10-20 godina. Najmanji broj učesnika u istraživanju (12%) konzumirao je alkohol u trajanju između 1-10 godina.
Kod najvećeg broj ispitanika (49%) utvrđeno je rizično pijenje. Niskorizično pijenje verifikovano je kod 35% ispitanika, štetno pijenje kod njih 13%. Najmanji broj ispitanika je zloupotrebljavao alkohol (3%). Osobe muškog pola, starosti 40-59 godina sa završenom srednjom školom, kao i osobe koje konzumiraju alkohol 20-30 godina imale su statistički značajno viši procenat rizičnog i štetnog pijenja kao i zavisnosti od alkohola. Tabela 2. Distribucija pola, uzrasta i stepena obrazovanja osoba koje konzumiraju alkoholu u prema AUDIT (testu za identifikaciju poremećaja uzrokovanih alkoholom) LEGENDA: *Prema hi kvadrat testu ili Fisher-ovom testu; **Niskorizično pijenje; ***Rizično pijenje;**** Štetno pijenje; ***** Zloupotreba alkohola. Depresija je utvrđena kod 42 (46.0%) muškarca i 15 (60.0%) žena.
Umjerene depresivne tegobe imalo je 6 (8.0%) muškaraca i 8 (32,0%)
žena. Ozbiljne depresivne tegobe verifikovane su kod 3 (4.0%)
muškarca i 1 (4,0%) žene. Istraživanje nije moglo detektovati
postojanje statistički značajne razlike u prisustvu depresije u
odnosu na pol ispitanika koji konzumiraju alkohol (p = 0.07).
Depresija je bila prisutna kod 4 (40.0%) ispitanika starosti 20-39
godina, 49 (66.2%) ispitanika starosti 40-59 godina i 4 (25.0%)
ispitanika starosti 60-79 godina. Umjerene depresivne tegobe imao je
1 (10.0%) ispitanik starosti 20-39 godina, 12 (16.2%) ispitanika
starosti 40-59 godina i 1 (6,2%) ispitanik starosti 60-79 godina.
Ozbiljne depresivne tegobe utvrđene su kod 4 (5.4%) osobe starosti
40-59 godina. Ispitanici starosti 40-59 godina koji konzumiraju
alkohol imali su statistički značajno češće prisustvo depresije u
odnosu na ispitanike drugih dobnih skupina (p < 0.05). Depresivne
tegobe je imalo 12 (44,5%) ispitanika sa završenom osnovnom školom i
43 (46,6%) ispitanika sa završenom srednjom školom. Umjerene
depresivne tegobe utvrđene su kod 3 (13,6%) ispitanika sa završenom
osnovnom školom i 11 (14,5%) ispitanika sa završenom srednjom
školom. Ozbiljne depresivne tegobe verifikovane su kod 4 (5,3%)
ispitanika sa završenom srednjom školom. Učesnici u istraživanju
koji konzumiraju alkohol sa završenom srednjom školom imali su
statistički značajno češče prisustvo depresije u odnosu na
ispitanike drugih stepena obrazovanja (p < 0.05). Depesija je
utvrđena kod 8 (66,7%) ispitanika koji konzumiraju alkohol 1-10
godina, 14 (95,0%) ispitanika koje konzumiraju alkohol 10-20 godina
i 35 (50.7%) ispitanika koji konzumiraju alkohol 20-30 godina.
Umjerene depresive tegobe imala su 3 (25,0%) ispitanika koji
konzumiraju alkohol 1-10 godina, 7 (7,0%) ispitanika koji
konzumiraju alkohol 10-20 godina i 4 (5,8%) ispitanika koji
konzumiraju alkohol 20-30 godina. Ozbiljne depresivne tegobe
verifikovane su kod 4 (4,0%) ispitanika koji konzumiraju alkohol
10-20 godina. Nije postojala statistički značajna razlika u
prisustvu depresije kod ispitanika koji piju alkohol u odnosu na
dužinu trajanja konzumiranja alkohola (p = 0.09). Tabela 3. Distribucija sociodemografskih karakteristika, dužine trajanja konzumiranja alkohola i obrasca pijenja osoba koje konzumiraju alkoholu u prema BDI (Bekov indikator depresije) LEGENDA: *Prema hi kvadrat testu ili Fisher-ovom testu; **Odustvo depresivnih tegoba; ***Blago izdražene depresivne tegobe; ****Umjerene depresivne tegobe; *****Ozbiljne depresivne tegobe; DISKUSIJA
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Adresa autora / Corresponding
address: Marijana C. Jandrić-Kočič, Dom zdravlja, Krupa na Uni E-mail: marijanajandrickocic@gmail.com |
Rad primljen: 15.1.2020. Elektronska verzija objavljena: 30.6.2020. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ Sadržaj
] [ Indeks autora ]
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|