Glasilo Podružnice Srpskog lekarskog društva Zaječar

 Godina 2009     Volumen 34     Supplement 1		      
      [ Program ] [ Radovi ] [ Indeks autora ] [ TMD_2009_ PROGRAM.pdf ][ <<< ]      
             
   

XXVIII Timočki medicinski dani
Zaječar, 22 – 23. Maj 2009.

Radovi - Zbornik sažetaka

Sesija:
EPIDEMIOLOGIJA, SOCIJALNA I PREVENTIVNA MEDICINA, MENADŽMENT U ZDRAVSTVU, ISTORIJA MEDICINE I INFORMATIKA (23. maj 2009, 12.00 - 14.30h)

- Spisak radova
- Predavanje po pozivu (23. maj 2009, 12.00 – 12.30
- Usmene prezentacije (23. maj 2009, 12.30 - 13.30h)
- Poster prezentacije (23. maj 2009, 13.30 - 14.30h)

      
 
 
     
 

Spisak radova

  
  1. POTREBE ZA USPOSTAVLJANJEM STRUKTURIRANOG I FORMALIZOVANOG SISTEMA PROCENE ZDRAVSTVENIH TEHNOLOGIJA U SRBIJI
    Dr Dragana Atanasijević, Dr Saša Rikanović
  2. AKTIVNOSTI SRPSKE VLADE NA KRFU U PERIODU OD 1915. DO 1918. GODINE NA ŠKOLOVANJU KADRA ZA POTREBE VOJNOG I CIVILINOG SANITETA
    Petar Paunović
  3. ARTERIJSKI KRVNI PRITISAK KOD GOJAZNE DECE NA SISTEMATSKOM PREGLEDU PRED UPIS U ŠKOLU
    Brankica Vasić, Bratimirka Jelenković, Marija Ilić
  4. INCIDENCIJA TIPA 1 DIJABETESA U SRBIJI
    Ivana Rakočević, Snežana Plavšić, Dragan Miljuš, Nataša Mickovski Katalina, Jelena Janković
  5. RAD PRVOSTEPENE KOMISIJE ZA OCENU VOZAČKE SPOSOBNOSTI U ZAJEČARU
    Žaklina Savić Mitić, Dragiša Mitić
  6. SAMOUBISTVA U SRBIJI U 2007. GODINI
    Nataša Mickovski Katalina, Sanja Savković, Snežana Plavšić, Dragan Miljuš, Ivana Rakočević
  7. VIZUELNO PRIKAZIVANJE EPILEPTIČKIH NAPADA KROZ VEKOVE
    Emil Vlajić, Ada Vlajić
  8. MENARHA I STEPEN UHRANJENOSTI DEVOJČICA U 7 GODINI ŽIVOTA I PERIODU ADOLESCENCIJE (15. I 17. GODINA)
    Bratimirka Jelenković,Brankica Vasić, Marija Ilić, Ljiljana Jovanović
  9. UČESTALOST GOJAZNOSTI I POVEĆANOG RIZIKA ZA NASTANAK GOJAZNOSTI KOD DECE PRED UPIS U ŠKOLU U ZAJEČARU
    Marija Ilić, Bratimirka Jelenković, Brankica Vasić
  10. ANTI-RABIES TREATMENT OF INJURED PEARSONS IN INSTITUTE OF PUBLIC HEALTH, KRUŠEVAC
    Mirjana Avramović, Predrag Pavlović, Dragoljub Vuksanović
  11. KVALITET RADA U LEČENJU BOLESNIKA OD INFARKTA MIOKARDA I CEREBROVASKULARNOG INSULTA U BOLNICAMA TIMOČKE REGIJE
    Miodrag Todorović, Miodrag Kostić
  12. PROCENA KVALITETA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE NOVOOBOLELIH OD MALIGNIH BOLESTI TOKOM DVA PERIODA (1997. I 2008. GODINA) U ZDRAVSTVENOM CENTRU ZAJEČAR
    Sandra Dimitrijević, Vesna Đorđević- Lalošević
  13. IMPLEMENTACIJA ŠKOLSKOG PROGRAMA PREVENCIJE BOLESTI ZAVISNOSTI NA JABLANIČKOM OKRUGU
    Vanja Ilić
  14. UČESTALOST GOJAZNOSTI KOD ŠKOLSKE DECE
    Branka Jovanović, Vesna Đorđević, Marija Mihajlović
  15. MEDVED U NARODNOJ MEDICINI
    Aleksandar Rajić
  16. PLAN BOLNICA ZA VANREDNE SITUACIJE
    Predrag Marušić, Lj. Đorđević, D. Miljković, D. Lukić, S. Tošić
  17. UPRAVLJANJE I LEČENJE U NEGOTINSKOJ OKRUŽNOJ BOLNICI U DRUGOJ POLOVINI XIX VEKA
    Božidar Blagojević
  18. PROCENA KVALITETA UČINKA MEDICINSKIH SESTARA KROZ ISTORIJU
    Dragana Milutinović
  19. REKREACIJA I MOTIVACIJA
    Božo Nešić, Vladimir Ristić, Lidija Popović, Zoran Popović, Biljana Svorcan, Tatjana Cagulović
  20. DOBROVOLJNO POVERLJIVO SAVETOVANJE I TESTIRANJE NA HIV NA TERENU-NASA ISKUSTVA
    Dragiša Mitić, Predrag Marušić, Žaklina Savić Mitić, Svetlana Živković, Goran Radosavljević
  21. PREVENTIVNA ULOGA U TIMSKOM RADU NA NIVOU PRIMARNE ZDRAVSTVENE ZAŠTITE MAJKI, DECE I OMLADINE
    Branislava Stanimirov, Vinka Repac
  22. UHRANJENOST DECE PREDŠKOLSKOG UZRASTA - GRADSKA SREDINA OPŠTINE ĆUPRIJA
    Biljana Ilić, Časlav Milić, Dragoljub Đokić
  23. AEROZAGADJENJE I RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD ŠKOLSKE DECE
    Emilija Basarić, Dragan Ilić, M. Rajković
  24. FIZIČKA AKTIVNOST U ŠKOLSKOM UZRASTU
    Senad Kolašinac, Sabahudin Pupović, Enisa Pupović, Senadin Pupović
  25. UČESTALOST NEUROPSIHIJATRIJSKIH BOLESTI U DNEVNOJ BOLNICI OD 01.03.2006. GODINE DO 31.12.2008. GODINE
    Maja Džunić, Brankica Tošić, Danijela Jovanović
  26. ANALIZA MORBIDITETA KROZ PROTOKOL DNEVNE BOLNICE U TOKU 2008. GODINE
    Maja Džunić, Brankica Tošić, Danijela Jovanović, Marija Jovanović
  27. EDUKACIJA SREDNJOŠKOLACA O KONTRACEPCIJI I POLNO PRENOSIVIM BOLESTIMA
    V. Najdanović-Mandić, B. Popović, D. Kalinović, Z. Radivojević, M. Kostić, M. Ilić, A. Ristić
  28. MOTIVISANOST ADOLESCENATA U OPŠTINI KLADOVO DA OSTAVE PUŠENJE
    Tatjana Cagulović
  29. KVALITET ŽIVOTA U STARIJEM ŽIVOTNOM DOBU
    Slađana Jovanović, Marija Kržanović
  30. PROFILAKTIČKE I PROTIVEPIDEMIJSKE MERE PROTIV HEPATITISA A
    Dragana Mitrović,Saška Pešić,Bojan Pešić
  31. MORBIDITET INFEKTIVNE MONONUKLEOZE NA TERITORIJI OPŠTINE ZVEZDARA U PERIODU OD 1999-2008. GODINE
    Marijana Genić, Mila Otašević, Leposava Garotić-Ilić, Branka Jovanović, Marija Mihajlović
  32. UČESTALOST ASKARIJAZE U OPŠTINI NEGOTIN
    Vojislava Stuparević, Nadica Bogdanović, Nevena Đorđević
  33. UJEDI PASA NA TERITORIJI OPŠTINE ZAJEČAR U 2008. GODINI
    Marija Kržanović
  34. SMRTNOST OD MENTALNIH POREMEĆAJA I BOLESTI NERVNOG SISTEMA U SRBIJI
    Dragan Miljuš, Veronika Bojić, Nataša Mickovski Katalina, Snežana Živković Perišić, Ivana Rakočević, Snežana Plavšić, Jelena Janković, Sanja Savković
  35. INCIDENCA POVREDE NA RADU I OCENA TEŽINE TELESNE POVREDE NA TERITORIJI NIŠKE OPŠTINE U 2008. GODINI
    Dragoljub Žikić, Zvezdana Antić, Gordana Mitković, Dragan Nikolić, Jasmina Vidić, Lidija Jovanović
  36. MORTALITET OD MALIGNIH TUMORA KOD MUŠKARACA U SRBIJI,
    1997 – 2007. GODINA
    Dragan Miljuš, Snežana Živković Perišić, Nataša Mickovski Katalina, Ivana Rakočević, Snežana Plavšić, Veronika Bojić, Jelena Janković
  37. NEKE EPIDEMIOLOŠKE KARAKTERISTIKE AKTIVNIH VOJNIH LICA (AVL) OBOLELIH OD KARCINOMA BRONHA
    Milena S. Pandrc, Tatjana S. Mišić
  38. NIKOTINSKA ZAVISNOST I POLITOKSIKOMANIJA
    Novak Praščević, Ljiljana Marković, Danilo Jokić
  39. REZULTATI ISPITIVANJA SATISFAKCIJE KORISNIKA RADOM SLUŽBI OPŠTE MEDICINE U DOMOVIMA ZDRAVLJA ZAJEČARSKOG OKRUGA
    Snežana Tošić, Miodag Kostić, Jasmina Radosavljević, Olica Radovanović
  40. REZULTATI ISPITIVANJA SATISFAKCIJE KORISNIKA RADOM SPECIJALISTIČKO-KONSULTATIVNIH SLUŽBI INTERNE MEDICINE U OPŠTIM BOLNICAMA ZAJEČARSKOG OKRUGA
    Jasmina Radosavljević, Miodag Kostić, Snežana Tošić, Olica Radovanović
  41. KADROVSKI RESURSI ZDRAVSTVENIH USTANOVA OKRUGA ZAJEČAR I BOR U ODNOSU NA STANDARDE
    Olica Radovanović, Snežana Tošić, Jasmina Radosavljević, Miodag Kostić
  42. RAZVOJ ZDRAVSTVENE ZAŠTITE U KLADOVU IZMEĐU DVA SVETSKA RATA - PIONIR ZDRAVSTVA – DR LJUTICA DIMITRIJEVIĆ
    Aleksandar Vidojković
  43. "CARSTVO SLOBODE" ILI ŽIVLJENJE KAO BILJKE...
    Goran Čukić
  44. "OČUVANJE POJAVE EPIDEMIJE"
    Goran Čukić, Rafet Šabotić
  45. ZDRAVSTVENA SPOSOBNOST VOZAČA PROFESIONALACA I POLISOMNOGRAFIJA
    Zora Okiljević, Ivan Kopitović, Mirjana Jovančević Drvenica
  46. BOLESTI I EPIDEMIJE U SREDNJEM VEKU
    Dragana Joksimović Stevanović
  47. SAOBRAĆAJNI TRAUMATIZAM NA PODRUČJU OPŠTINE KNJAŽEVAC U TOKU 2008. GODINE
    Maja Džunić, Divnica Milijić, Danijela Jovanović
  48. ALKOHOLISANOST VOZAČA KAO UZROK SAOBRAĆAJNIH NEZGODA SA NASTRADALIM LICIMA NA PODRUČJU OPŠTINE KNJAŽEVAC U TOKU 2007. GODINE
    Maja Džunić, Divnica Milijić, Danijela Jovanović
      
 
 
     
             
 

Predavanje po pozivu

   Uvodno predavanje:

128. POTREBE ZA USPOSTAVLJANJEM STRUKTURIRANOG I FORMALIZOVANOG SISTEMA PROCENE ZDRAVSTVENIH TEHNOLOGIJA U SRBIJI
Dr Dragana Atanasijević, Dr Saša Rikanović
JEDINICA ZA UPRAVLJANJE PROJEKTIMA SVETSKE BANKE, MINISTARSTVO ZDRAVLJA REPUBLIKE SRBIJE, BEOGRAD

UVOD. Pod zdravstvenim tehnologijama u Republici Srbiji, u smislu Zakona o zdravstvenoj zaštiti, podrazume-vaju se sve zdravstvene metode i postupci koji se mogu koristiti u cilju unapređivanja zdravlja ljudi, u prevenciji, dijagnostici i lečenju bolesti, povreda i rehabilitaciji, koji obuhvataju bezbedne, kvalitetne i efikasne lekove i medicinska sredstva, medicinske procedure, kao i uslove za pružanje zdravstvene zaštite.
PREDMET RADA. Osim za oblast procene farmacutika i oblast formulisanja zdravstvene politike, sve druge aktivnosti u vezi sa procenom zdravstvenih tehnologija dodeljene su Komisiji za procenu zdravstvenih tehnolo-gija obrazovanoj od strane Ministarstva zdravlja Republike Srbije.
U svrhu izgradnje kapaciteta u smislu korišćenja PZT kao naučno zasnovane baze za unapredjenje kvaliteta zdravstvene zaštite, kliničkih vodiča dobre prakse i zdravstvene politike, Ministarstvo zdravlja Srbije uvrstilo je procenu zdravstvenih tehnologija kao jednu od komponenti Projekta „Razvoj zdravstva Srbije“.
Rezultati ove Projektne komponente su trebali da omoguće donosiocima odluka da prepoznaju ulogu i mesto PZT u zdravstvenom sistemu i mogućnosti institucionalizacije na različitim nivoima, ali i da obezbede podi-zanje nivoa znanja i veština u smislu stvaranja tima stručnjaka osposobljenih za sprovodjenje celokupnog procesa procene, što je realizacijom Projekta i postignuto.
ZAKLJUČCI I PREPORUKE. U tom smislu, rezultati Projekta preporučuju pravljenje razlike između procene i ocene, kao i između odlučivanja i donošenja odluka, što posredno sugeriše na činjenicu da proces procene zdravstvenih tehnologija koji se sprovodi „lege artis“ mora da ima i legalno formalizovanu strukturu. Uloga određenih državnih organa i ustanova u pogledu načina regulisanja i zahteva za novim tehnologijama koje se uvode na tržište zdravstvene zaštite zahteva da bude jasno definisana. Postojanje nekoliko nezavisnih institucija koje bi se bavile PZT-om, bi ohrabrilo zdravu konkurenciju, a na dobrobit društva.
e-mail: datanasijevic_qu@zdravlje.sr.gov.yu		      
             
 
 
     
             
 

Usmene prezentacije

   129. AKTIVNOSTI SRPSKE VLADE NA KRFU U PERIODU OD 1915. DO 1918. GODINE NA ŠKOLOVANJU KADRA ZA POTREBE VOJNOG I CIVILINOG SANITETA
Petar Paunović
RAJAC

Srpska vlada na Krfu, od 1915. do 1918. godine, ozbiljno se bavila, organizacijom vojnog saniteta i brigom za narodno zdravlje posle oslobođenja Srbije, Hrvatske i Slovenije, na celoj teritoriji nove države.
Najveći problem je predstavljao nedostatak lekara i drugog stručnog kadra. Tokom izvlačenja Srpske vojske preko Albanije i Crne gore, po ciči zimi, bez hrane i zimske odeće, pored vojnika, stradali su mnogi školovani ljudi, pored ostalih i lekari. Tom prilikom umrlo je od bolesti i iscrpljenosti 147 lekara. Zato je Srpska vlada na Krfu, tokom I svetskog rata činila ogomne napore i odvajala velika novčana sredstva za školovanje lekara.
U ovom radu opisane su aktivnosti na školovanju veterinara Dr Berislava Borčiča za potrebe organizacije i rada bakteriološko-serološke laboratorije i dr Vladimira Brunetija, hemičara, za potrebe državne laboratorije. Pomenuti stručnjaci dali su značajan doprinos razvoju laboratorijske djagnostike, kako na Solunskom frontu tako i posle oslobođenja.
Rad je pisan na osnovu dokumenata iz istorijskog Arhiva Srbije u Beogradu i predstavlja doprinos poznavanju istorije srpske medicine.
Ključne reči: ostrvo Krf, laboratorijska dijagnostika, školovanje kadrova,
e-mail: rajacki@ptt.rs

130. ARTERIJSKI KRVNI PRITISAK KOD GOJAZNE DECE NA SISTEMATSKOM PREGLEDU PRED UPIS U ŠKOLU
Brankica Vasić(1), Bratimirka Jelenković(2), Marija Ilić(1)
ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR, (1)DISPANZER ZA PREDŠKOLSKU I ŠKOLSKU DECU SA RAZVOJNIM SAVETOVALIŠTEM I SAVETOVALIŠTEM ZA MLADE,(2)PEDIJATRIJSKA SLUŽBA

UVOD: Hipertenzija arterialis (HTA) u dečjem uzrastu zasniva se na upoređivanju dobijene vrednosti sa percentilima krvnog pritiska. Hipertenzija se definiše kao sistolni i/ili dijastolni krvni pritisak ≥95 percentila za odgovarajući uzrast, pol i visinu izmeren u tri ili više odvojenih merenja .Kako su tegobe bolesnika blage ili ne-dostaju, HTA dugo ostaje neotkrivena ili se otkrije slučajno, pri sistematskom pregledu, obično tek kada dođe do komplikacija.
CILJ: Procena uticaja gojaznosti i povećanog rizika za nastanak gojaznosti na vrednosti arterijskog krvnog pri-tiska (sistolnog –SKP i dijastolnog-DKP) kod dece pred upis u školu na sistematskom pregledu učinjenom 1998. godine.
MATERIJAL I METODI RADA: Podaci su dobijeni iz zdravstvenih kartona 453 dece (M:Ž- 247/206) sa siste-matskog pregleda pred upis u školu koji je učinjen 1998. godine u Dečjem dispanzeru Z.C. Zaječar u Zaječaru. Merenje antropometrijskih parametara-telesne visine (TV) i telesne mase (TM) ispitanika obavljeno je standardizovanim postupkom. Indeks telesne mase - BMI (Body Mass Index)- izračunat je prema standardnoj formuli- BMI=TM (kg) / [TV (m)]2). Merenja arterijskog krvnog pritiska su obavljena u sedećem položaju - desna ruka na aparatu sa živinim sfingomanometrom. Svi ispitanici su na osnovu BMI za uzrast i pol svrstani u dve kategorije-pothranjena deca i normalno uhranjena deca ( BMI P3-P85) i deca sa rizikom da postanu gojazna i gojazna deca (P ≥85-97 za uzrast i pol).
REZULTATI: Od 453 dece pred polazak u školu na osnovu kriterijuma WHO: pothranjeno i normalno uhranje-no je M:Ž-185/247:172/206-(75%/83%) sa prosečnim BMI-M:Ž-15,02±1,03;15,01±2,09, prosečnim SKP M:Ž- 98,89±7,3;99,00±6,7, prosečnim DKP M:Ž-62,75±6,2; 63,94±6,44.
Deca sa rizikom da postanu gojazna i gojazna: M:Ž-62/247:34/206-(25%/17%) sa prosečnim BMI-M:Ž-18,85±1,6;19,6±1,18, prosečnim SKP M:Ž-102,61±7,17; 104,38±6,7, prosečnim DKP M:Ž-66,58±6,96; 68,22±6,44.
Statistički značajna razlika u prosečnim vrednostima SKP i DKP nađena je kod oba pola. Predgojazna i gojazna deca imaju veće vrednosti krvnog pritiska (p > 0,001).
ZAKLJUČAK: Predgojazna i gojazna deca pred polazak u školu imaju veće vrednosti krvnog pritiska što je u skladu sa podacima iz literature koja se bavila sličnom problematikom
e-mail: banis@verat.net

131. INCIDENCIJA TIPA 1 DIJABETESA U SRBIJI
Ivana Rakočević, Snežana Plavšić, Dragan Miljuš, Nataša Mickovski Katalina, Jelena Janković
INSTITUT ZA JAVNO ZDRAVLJE SRBIJE, BEOGRAD, ODELJENJE ZA PREVENCIJU I KONTROLU NEZARAZNIH BOLESTI

UVOD I CILJ: Dijabetes je jedna od najčešćih hroničnih bolesti u detinjstvu. Cilj ovog rada je da prikaže obole-vanje od tipa 1 dijabetesa kod dece uzrasta do 14 godina u Srbiji 2006. i 2007. godine.
METOD: Kao izvor podataka o obolevanju korišćeni su podaci Registra za dijabetes u Srbiji u periodu 2006-2007. godine. Analizirana je incidencija kod dece do 14 godina. Standardizovane stope incidencije dobijene su metodom direktne standardizacije, prema populaciji sveta.
REZUTATI: U Srbiji je u posmatranom periodu registrovano u proseku 148 novoobolelih osoba od tipa 1 dija-betesa uzrasta 0-14 godina, godišnje. Prosečna standardizovana stopa incidencije iznosila je 12,1 na 100.000 stanovnika. Obolevanje raste eksponencijalno sa godinama starosti i naviša incidencija kod osoba oba pola evidentirana je u uzrastu 10-14 godina (18,4/100.000). Rizik obolevanja bio je neznatno veći kod devojčica (11,7/100.000) u odnosu na dečake (12,9/100.000). U centralnoj Srbiji zabeležena je veća stopa obolevanja (12,8/100.000) u odnosu na Vojvodinu.
ZAKLJUČAK: U poređenju sa ostalim evropskim zemljama, deca u Srbiji imaju srednje visok rizik oboljevanja od tipa 1 dijabetesa. Takođe je uočena složena geografska distribucija ovog oboljenja, što nameće potrebu kontinuiranog praćenja incidencije tipa 1 dijabetesa, u cilju istraživanja faktora rizika i planiranja zdravstvene zaštite u Srbiji.
e-mail: ivana_rakocevic@batut.org.rs

132. RAD PRVOSTEPENE KOMISIJE ZA OCENU VOZAČKE SPOSOBNOSTI U ZAJEČARU
Žaklina Savić Mitić (1), Dragiša Mitić (2)
(1)ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR, (2) ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE "TIMOK", ZAJEČAR

Zdravstvena služba ima značajnu ulogu u sferi kompleksa mera koje treba preduzeti da ne dođe do saobraćajne nezgode u tzv. primarnoj prevenciji saobraćajnih nezgoda. Davanje mišljenja o psihofizičkoj sposobnosti kandidata za vozače i vozače vrše Prvostepena i Drugostepena komisija za ocenu vozačke sposobnosti. Cilj rada je da se analizira rad Prvostepene komisije za ocenu vozačke sposobnosti i zdravstveni razlozi za ograničavanje ili gubitak sposobnosti za upravljanje motornim vozilom kandidata za vozače i vozača u periodu od 2004. do 2008. godine. Analizirali smo broj sposobnih za upravljanje motornim vozilom, ograničeno sposobnih i broj privremeno i trajno nesposobnih kandidata za vozače i vozača. Takođe smo analizirali i zdravstvene razloge koji su uzrok ograničene sposobnosti ili nesposobnosti. Pregledane su 11892 osobe, od čega 57,4% kandidata za vozače i 42,6% vozača. Sposobnih je bilo 82,3%. Ograničeno sposobnih je bilo 8,22% kandidata za vozače amatere,a 5,37% kandidata za vozače profesionalce, dok je ograničeno sposobnih vozača amatera bilo 38,4%, a vozača profesionalaca 9,6%. Ostali su bili privremeno ili trajno nesposobni. Vremenski ograničena vozačka sposobnost je bila najčešće uzrokovana psihijatrijskim i neurološkim oboljenjima i kod kandidata za vozače i kod vozača amatera, dok su za vozače profesionalce to bila oboljenja srca i krvnih sudova. Najčešći razlozi i trajne i privremene nesposobnosti za upravljanje motornim vozilom bila su psihijatrijska i neurološka oboljenja, s tim što je zastupljenost kod privremene bila 100%, a trajne u manjem procentu. Došli smo do zaključka da bi u cilju povećanja bezbednosti u saobraćaju trebalo sprovoditi češće periodične preglede vozača amatera. Donošenjem izvoda iz zdravstvenih kartona vozača lekarima Prvostepene komisije povećalo bi se otkrivanje bolesti od značaja za vozačku sposobnost. Bolja međusobna saradnja zdravstvene službe, invalidskih, regrutnih komisija, radnih organizacija i policije bi doprinela boljoj zdravstvenoj selekciji vozača.
Ključne reči: vozačka sposobnost, zdravstveni pregled, kandidati za vozače, vozači
e-mail: zaklina8@yahoo.com

133. SAMOUBISTVA U SRBIJI U 2007. GODINI
Nataša Mickovski Katalina, Sanja Savković, Snežana Plavšić, Dragan Miljuš, Ivana Rakočević
INSTITUT ZA JAVNO ZDRAVLJE SRBIJE, "DR MILAN JOVANOVIĆ BATUT"

UVOD: Samoubistva su sve veći javnozdravstveni problem u svetu i kod nas. Godišnje skoro milion osoba izvrši samoubistvo, dok je broj pokušaja samoubistava 20 puta veći.
CILJ: Da se prikažu stope samoubistava prema polu, uzrastu, regionima i okruzima Srbije u 2007. godini.
Metod: U ovoj deskriptivno-epidemiološkoj studiji korišćeni su mortalitetni podaci Republičkog zavoda za sta-tistiku. U analizi podataka izračunate su uzrasno-specifične stope i standardizovane stope samoubistava. Stan-dardizovane stope dobijene su metodom direktne standardizacije prema populaciji Evrope.
REZULTATI: Tokom 2007. godine 1354 osoba je izvršilo samoubistvo. Evropska strandardizovana stopa sa-moubistava za Srbiju iznosila je 15,1/100.000. U Vojvodini su stope (21,2/100.000) više nego u centralnoj Srbiji (12,9/100.000). Najviša stopa od 31,3/100.000 registrovana je u Severnobačkom, a najniža od 8,6/100.000 u Jablaničkom okrugu. Kod muškaraca je stopa trostruko viša nego kod žena (23,4/100.000:7,8/100.000). Stanovnici stariji od 75 godina su pod najvećim rizikom, sa uzrasno-specifičnom stopom samoubistava od 54,0/100.000. Najučestaliji način izvršenja samoubistva je vešanje (62,1%), zatim upucavanje iz vatrenog oružja (13,3%), skok sa visine (4,1%) i namerno samotrovanje (3,9%).
ZAKLJUČAK: Rizik samoubistava izraženiji je u Vojvodini, kod muškaraca i kod najstarijeg stanovništva. U načinu izvršenja samoubistava preovladavaju dostupne medote sa visokim letalitetom.
e-mail: natasa_m_katalina@batut.org.rs

134. VIZUELNO PRIKAZIVANJE EPILEPTIČKIH NAPADA KROZ VEKOVE
Emil Vlajić(1), Ada Vlajić(2)
(1)ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR, NEUROPSIHIJATRIJSKA SLUŽBA, (2) FILOZOFSKI FAKULTET, BEOGRAD

Za razliku od opisivanja epileptičkog napada koji se javljaju rano u istoriji (Hamurabijev zakonik, 1780.g. pne.), vizuelno prikazivanje epileptičkih napada se javlja kasnije. Smatra se da je prvi put epileptički napad vizuelno prikazan na fresci iz doba Karolinga u IX veku nove ere, u kapeli St Silvestera u Goldbahu, južna Nemačka. Istorija umetnosti nam pokazuje da su mnogi autori obrađivali temu epilepsije kroz svoja umetnička dela.
Analizirajući ova dela, prikazivanje epilepsije može se svrstati u nekoliko kategorija: 1) scene iz Novog Zaveta, 2) načine lečenja, 3) čuda svetaca i 4) stav sredine prema napadima. U Bibliji se povezanost sa epilepsijom može naći na dva mesta. Prvo je u Novom Zavetu, među čuda Isusova, kada Isus uspeva da izleči dečaka sa epilepsijom. Ova tema je mnogo puta obrađivana, uglavnom kod starih majstora koji su se bavili prikazima scena iz Biblije, kao što su Duc de Beri (1416), Rafaelo (1515/20), Gustav Dore (1714.) Drugi momenat iz Bib-lije koji se vezuje za epilesiju jeste preobraženje Saulovo, kada opis Božjeg prikazanja ima karakteristike parci-jalnog epileptičkog napada sa sekundarnom generalizacijom, te se na taj način i prikazuje. Ovu temu su obradili, između ostalih i Mikelanđelo (1542), Brojgel (1567), Karavađo (1600), Frensis Frans (1620). Lečenje epilepsije se uglavnom svodi na isterivanje zlog duha – egzorcizam. Sama tema nije vezana direktno za epilepsiju, ali umetnici je najčešće prikazuju kao lečenje osobe koja ima epileptički napad. Retki su prikazi "hirurškog lečenja", "isecanja kamena" (Heronimus Boš - 1475) , Van Hemessen - 1555). Mnogi sveci su između ostalog i zaštitnici osoba sa epilepsijom, te se u tom kontekstu prikazuju. Primeri su Sv. Ignatijus (na platnima Rubensa 1615.). Sv. Valentin (Bartolomeo Ceitblum – 1515, Crkva Sv. Valentina, u Vilnosu, Južni Tirol, oko 1500.god, Crkva Sv. Benedikta, Steirmark, oko 1520.) Sv. Severin iz Norikuma (oko 1300.) Sv. Siriakus (Matias Grunevald 1518). Kada je reč o stavu okoline prema napadima, umetnici su nekada to posebno akcentirali (Brojgel "odvođenje epileptičara u azil" - 1557.), ali se češće to može tumačiti iz konteksta koji se prikazuje (po odelu osobe sa napadom, po odnosu drugih itd.).
Umetnici su kroz vekove u svojim delima iskazivali sopstveni stav prema osobama sa epilepsijom, koji je uglavnom bio u skladu sa trenutnim shvatanjima ove bolesti i oslikavao zvanične, tada važeće stavove prema osobama sa epilepsijom.
e-mail:vemil@nadlanu.com

135. MENARHA I STEPEN UHRANJENOSTI DEVOJČICA U 7 GODINI ŽIVOTA I PERIODU ADOLESCENCIJE (15. I 17. GODINA)
Bratimirka Jelenković(1),Brankica Vasić(2) Marija Ilić (2), Ljiljana Jovanović(1)
ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR (1)PEDIJATRIJSKA SLUŽBA , (2) DISPANZER ZA PREDŠKOLSKU I ŠKOLSKU DECU SA RAZVOJNIM SAVETOVALIŠTEM I SAVETOVALIŠTEM ZA MLADE

UVOD: Pubertet je period rasta i razvoja u toku koga ljudska jedinka završava proces polnog sazrevanja i stiče telesnu sposobnost za reprodukciju. Umereno izražena gojaznost udružena je sa ranijom pojavom menarhe, dok je izražena gojaznost udružena sa kasnijom pojavom menarhe. Kod devojčica sa prosečnim ITM pubertet nastupa ranije u odnosu na devojčice sa ITM ispod proseka.
Cilj: Stanje uhranjenosti pred polazak u školu i u periodu adolescencije (15.i 17. godina) u odnosu na pojavu menarhe.
MATERIJAL I METODI RADA: Podaci su dobijeni analizom podataka sa sistematskih pregleda učinjenih u Dečjem dispanzeru ZC Zaječar u uzrastu pred polazak u školu (7. godina života-183) i u I i III razredu srednje škole (15. i 17. godina; 293 i 288) generacije rođene 1991. godine. Osim antropometrijskih parametara (TM, TV) i ITM, pri pregledu je dobijen podatak o vremenu pojave menarhe. Na osnovu vremena pojave menarhe sve ispitanice (323) podeljenje su u pet grupa: menarha u 10.god.(8),11. god. (40);12. god.; (81);13. god. (118);14. god. (51) ispitanica. Devojčice koje su dobile menarhu u 9 (2); 15 godini (11) i 17(2) godini isključene su iz istraživanja.
REZULTATI: Prosečni antropometrijski parametri, telesna masa (TM) i telesna visina ( TV) i ITM u 7.godini (120 cm±5,04; 22,7±4,14 kg; 15,17±7,17); 15.godini (162,68 cm±6,31; 55,44±9,40 kg; 20,90±3,18) i 17. godini (164,92cm±6,33; 57,28±9,26 kg; 21,03±2,97).
Devojčice koje su menarhu dobile u 11 godini u uzrastu od 7 godina višlje su (121,65cm) i imaju veći ITM (23,85) od devojčica koje su menarhu dobile u uzrastu od 14 godina. One su u uzrastu od 15 godina niže (160,69cm) i teže (57,33kg) i imaju veći ITM (21,93) od svojh vršnjakinja, dok u uzrastu od 17 godina imaju veću TM (59,64 kg) u odnosu na vršnjakinje koje su dobile menarhu u 14 godini, kao i veći ITM (22,16) u odnosu na vršnjakinje koje su dobile menarhu u 13. i 14. godini. Devojčice koje su menarhu dobile u 12 godini u uzrastu od 7 godina su višlje (120,54cm) od devojčica koje su menarhu dobile u uzrastu od 13 ili 14 godina. U uzrastu od 15 godina su i teže (56,63kg) i imaju veći ITM (21,26) od svojh vršnjakinja, dok u uzrastu od 17 go-dina imaju veću TM (59,64 kg) kao i veći ITM (21,44) u odnosu na vršnjakinje koje su dobile menarhu u 13. godini.
ZAKLJUČAK: Devojčice koje dobijaju menarhu u 12. godini, a posebno u 11. godini u periodu adolescencije (17. godina) statistički su niže, imaju veću telesnu masu i veći ITM u odnosu na vršnjakinje koje su menarhu dobile u uzrastu od 13 i 14 godina. Dobijeni podaci su u saglasnosti sa podacima iz literature.
e-mail: jelenkovici@nadlanu.com

136. UČESTALOST GOJAZNOSTI I POVEĆANOG RIZIKA ZA NASTANAK GOJAZNOSTI KOD DECE PRED UPIS U ŠKOLU U ZAJEČARU
Marija Ilić(1) Bratimirka Jelenković(2),Brankica Vasić(1)
ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR, (1)DISPANZER ZA PREDŠKOLSKU I ŠKOLSKU DECU SA RAZVOJNIM SAVETOVALIŠTEM I SAVETOVALIŠTEM ZA MLADE, (2)PEDIJATRIJSKA SLUŽBA

UVOD: Kod dece i adolescenata gojaznost se definiše kao porast telesne mase iznad arbitrarno utvrđene vrednosti, koja uzima u obzir pol, hronološki uzrast i telesnu visinu ispitanika, a koji je uslovljen prekomernim sadržajem masti u organizmu. Prevalenca gojaznosti u pedijatrijskoj populaciji je povećana i jasno je povezana sa određenim oboljenjima.
CILJ: Procena učestalosti gojaznosti i povećanog rizika za nastanak gojaznosti kod dece pred upis u školu.
MATERIJAL I METODI RADA: Podaci su dobijeni iz zdravstvenih kartona dece , sa sistematskog pregleda pred upis u školu koji je učinjen 1998. godine u Dečjem dispanzeru Z.C. Zaječar. Merenje antropometrijskih parametara-telesne visine (TV) i telesne mase (TM) ispitanika obavljeno je standardizovanim postupkom. Indeks telesne mase - BMI (Body Mass Index)- izračunat je prema standardnoj formuli- BMI=TM (kg) / [TV (m)]2. Svi ispitanici su na osnovu BMI za uzrast i pol svrstani u četiri kategorije-I-pothranjena deca (BMI; P <P3), II- normalno uhranjena deca (P 3-85 za uzrast i pol); III-deca sa rizikom da postanu gojazna (BMI ,P≥85) i IV-gojazna (P≥97 ). Osim ovih standarda Svetske zdravstvene organizacije (WHO) iz 2007 godine korišćene su i vrednosti BMI koje su predložili Cole i saradnici 2000. godine.
REZULTATI: Od 247 dečaka i 206 devojčica (M:Ž) pred polazak u školu na osnovu kriterijuma WHO: pothra-njeno je 9/247 (4%) dečaka i 5/206 (2%) devojčica; normalno uhranjeno je 176/247 (71%) dečaka i 167/206 (81%) devojčica. Predgojazno je 32/247(13%) dečaka i 18/206 (9%) devojčica i gojazno 30/247 dečaka (12%) i 16/206 (8%) devojčica. Na osnovu kriterijuma koje su dali Colle i saradnici BMI manji od P 85 za uzrast i pol ima 210/247 (85%) dečaka i 180/206 (87%) i devojčica; predgojazno je 27/247 (11%) dečaka i 18/206 (11%) devojčica, dok je gojazno 10/247 dečaka (4%) i 12/206 (6%) devojčica.
ZAKLJUČAK: Učestalost predgojaznosti i gojaznosti u naših ispitanika pred polazak u školu ne razlikuje se od rezultata sličnih istraživanja. Kriterijumi WHO iz 2007. godine su strožiji, odnosno na osnovu njih učestalsot gojaznosti je veća.
e-mail: drmarijailic@yahoo.com  		     
             
 
 
     
             
 

Poster prezentacije

   137. ANTI-RABIES TREATMENT OF INJURED PEARSONS IN INSTITUTE OF PUBLIC HEALTH, KRUŠEVAC
Mirjana Avramović, Predrag Pavlović, Dragoljub Vuksanović
INSTITUTE OF PUBLIC HEALTH, KRUŠEVAC

INTRODUCTION: Rabies is spread worldwide today. In the World, more than 55000 people die from rabies, each year. About 95% of all human deaths of rabies occure in Asia and Africa. Between 30% to 50% of the victims of human rabies are children under the age of 15.
AIM: Worsed epizootiological situation in Rasina district, and lack of anti rabies serum and anti rabies vaccine are reasons for this data analysis of anti rabies treated pearsons in anti rabies centre of Institute of Public Health, Kruševac between 2005 to 2008.
METHODS: Descriptive data analysis of anti rabies treated pearsons of sex, age, distribution of bite wounds, place (municipal, country/city), number of wounds etc.
RESULTS: In the last eight years, in Institute of Public Health, Kruševac 330 pearsons received post-exposure treatment which is 17% of all injured. Between 2005 to 2008 about 72% of injured pearsons received post-exposure treatment in the first three days from bite injury. About 55% of injured was male. All of ages were present equaly. The most wounds were on the legs (mostly under knee) by tramp dogs(65%). The most frequently was one bite injury, and in 8% cases there were more then one wounds-bites. About 84% of treated pearsons received complete anti rabies treatment.
CONCLUSION: The most important for rabies prevention are veterinary regulations and public health work. In order to prevent and control rabies, cooperation between veterinaty and public health services should be very much improved and strenghtened with feasible control on actual epizootiological situation. It have to improve cooperation between veterinary service and city sanitation department for better catching and vaccinating tramp dogs and for safe removing dead animals.
e-mail: miradoc@ptt.rs, sinnav@hotmail.com

138. KVALITET RADA U LEČENJU BOLESNIKA OD INFARKTA MIOKARDA I CEREBROVASKULARNOG INSULTA U BOLNICAMA TIMOČKE REGIJE
Miodrag Todorović, Miodrag Kostić
ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE "TIMOK", ZAJEČAR

Evaluacija rada bolnice, pored organizacije i podele rada, korišćenja kadrova, opreme i objekata, uključuje i stručni, medicinski aspekt – kvalitet rada. Zakon o zdravstvenoj zaštiti (član 203), Pravilnik o pokazateljima kvaliteta zdravstvene zaštite (Službeni glasnik RS 57/07), i Metodološko upustvo o obaveznim pokazateljima kvaliteta zdravstvene zaštite (Institut za javno zdravlje Srbije 2007.) bliže regulišu ovu oblast i obavezuju zdravstvene organizacije da izveštavaju o pokazateljima kvaliteta.
U ovom radu meren je kvalitet rada internističkih grana medicine u bolnicama timočke regije (Bor, Zaječar, Kladovo, Knjaževac, Majdanpek i Negotin) u 2008. godini koji se odnosi na lečenje bolesnika od infarkta mio-karda i cerebrovaskularnog insulta. Korišćena su sledeća obeležja: 1) prosek lečenja (zadržavanje u bolnici), 2) broj umrlih u bolnici i 3) broj umrlih u prvih 48 sati od prijema. Opredeljenje za ocenu kvaliteta rada kod lečenih od navedenih oboljnja bio je to što se radi o oboljenjima čiji je broj u stalnom usponu, koja izazivaju najveću smrtnost i povećanu invalidnost, što lečenje i oporavak izuzetno dugo traju i dovode do visokih troškova lečenja i izdataka vezanih za oporavak.
Svođenjem svih internističkih grana na istu osnovu tj. dovodeći ih u ravnopravan položaj (apstrahujući težinu oboljenja, starosnu strukturu i dužinu vremena bez medicinske intervencije) možemo dobiti približno realnu sliku kvaliteta rada. Primenjen je matematičko-statistički metod zasnovan na srednjoj vrednosti i odstupanju od iste za sve tri grupe obeležja. Prvi korak bio je izračunavanje srednje vrednosti i standardne devijacije za svako obeležje. Drugi korak bio je odstupanje od srednje vrednosti do dve standardne devijacije. Treći korak je pravljenje kategorija, pri čemu su sva odstupanja bodovana. Kada su vrednosti obeležja bolnice niže tada je veći broj bodova (4 i 5) dodeljivan za vrednosti pokazatelja ispod srednje vrednosti, i obratno: manji broj bodova (1 i 2) za vrdnosti obeležja bolnice koja se nalaze iznad srednje vrednosti. Za bolnicu koja ima vrednost obeležja u nivou srednje vrednosti dodeljivan je bod 3. Četvrti korak bio je rangiranje: sabiranjem bodova određivan je raspored (rang) kvaliteta rada svake bolnice. Pokazalo se da je najveći kvalitet rada u lečenju moždanog i srčanog uzdara u internističkim granama bolnice: Bor (22 boda), Zaječar (21 bod), Negotin i Kladovo sa po 19 bodova, Knjaževac (16 bodova) i Majdanpek (12 bodova).
e-mail: za_timok@ptt.rs

139. PROCENA KVALITETA ZDRAVSTVENE ZAŠTITE NOVOOBOLELIH OD MALIGNIH BOLESTI TOKOM DVA PERIODA (1997. I 2008. GODINA) U ZDRAVSTVENOM CENTRU ZAJEČAR
Sandra Dimitrijević, Vesna Đorđević- Lalošević
ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR, SLUŽBA INTERNE MEDICINE

Kvalitetna zdravstvena zaštita podrazumeva da je učinjena prava stvar u pravo vreme, na pravi način za pravog bolesnika tako da je dobijen najbolji mogući rezultat. Kvalitet je odnos između planiranih i izvršenih procedura a prema, na dokazima zasnovanim, Nacionalnim vodičima dobre kliničke prakse i protokolima za lečenje malignih neoplazmi. Poboljšanjem kvaliteta lečenja povećavamo verovatnoću da ćemo u lečenju bolesnika postići najbolji mogući rezultat. Stoga je ovaj parametar izuzetno važan i u svetu se brojne studije bave ovim problemom. Kod nas su one retke kako za maligne tako i za druge masovne hronične nezarazne bolesti.
Cilj rada je da ispita kvalitet zdravstvene zaštite pružene obolelima od malignih bolesti u dva perioda i to tokom 1997. godine i tokom 2008. godine.
Izvori podataka su istorije bolesti i patohistološki nalazi lečenih bolesnika kao i Registar za rak onkološkog dis-panzera ZC Zaječar. Ispitivanjem su obuhvaćena 522 bolesnika iz prvog i 499 iz drugog perioda (svi lečeni bo-lesnici). Prikazana je struktura obolelih, lokalizacija maligne bolesti, stadijum bolesti, patohistološka verifikaci-ja, način lečenja, vreme proteklo od postavljanja dijagnoze do prikazivanja onkološkom konzilijumu i početka lečenja, kao i ishod lečenja. Korišćena je kombinacija tri postojeće metode i to razmatranje pojedinačnih slučajeva, procena rada zdravstvene ustanove i statistički parametri.
Ove dve godine nisu slučajno izdvojene, tokom 1997. godine je ovakvo ispitivanje već urađeno i dobijeni re-zultati prikazani na Timočkim medicinskim danima a 2008. je prva godina u kojoj se oboleli od malignih bolesti leče po horizontalnom modelu (jedan bolesnik-jedan izabrani doktor) a ne po vertikalnom (jedna bolest –jedan doktor) koji je do tada primenjivan. Studija će biti potpuna ako se slično ispitivanje izvrši i 2018. godine. Namera nam je da istaknemo prednosti, ukažemo na probleme i tako doprinesemo da kvalitet zdravstvene zaštite bude bolji 2018 nego 1997. godine.
e-mail: zamdj@ptt.rs

140. IMPLEMENTACIJA ŠKOLSKOG PROGRAMA PREVENCIJE BOLESTI ZAVISNOSTI NA JABLANIČKOM OKRUGU
Vanja Ilić
ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE, LESKOVAC

Zloupotreba psihoaktivnih supstanci je danas globalni problem. Među zemljama koje su naročito suočene s bo-lestima zavisnosti poslednjih decenija su i one koje pripadaju Jugoistočnoj Evropi. U savremenom svetu se odi-gravaju krupne društvene promene i uspostavljaju neočekivani odnosi u različitim društveno-ekonomskim sredinama. Porodice su postale nestabilne i disharmonične, što je promenilo demografske karakteristike zavisnika. Danas oni pripadaju svim socio-ekonomskim slojevima društva. Primarna prevencija je presudna u suzbijanju bolesti zavisnosti, a nju je nemoguće sprovoditi bez države i njenih institucija, kao i bez podrške lokalnih vlasti.
Osnovni cilj programa je sprečavanje zloupotrebe svih psihoaktivnih supstanci (uključujući duvan i alkohol), među učenicima u osnovnim i srednjim školama, kao i dece u vrtićima. Da bi se to postiglo, a imajući u vidu da prevencija mora da obuhvati i roditelje i nastavnike, da bude dugoročna, moraju se ostvariti sledeći specifični ciljevi: metodom grupnog rada putem seminara, interaktivnih kreativnih radionica u grupi donosiće se odluke "bez probanja" i odolevanja uticaju vršnjaka. Stručni saradnici, roditelji, romski vršnjački medijatori i prosvetni radnici, stiču znanja o efektima delovanja psihoaktivnih supstanci (koje menjaju stanje svesti, ponašanje, mišljenje, raspoloženje i opažanje), sticaće veštine igranjem tuđe uloge, sa ciljem da prepoznaju probleme ve-zane za zloupotrebu psihoaktivnih supstanci. To je najbolji metod prenošenja znanja u oblasti primarne zdravstvene zaštite. Obučavaju se da izvode radionice iz programa prevencije bolesti zavisnosti uz priručnik neophodan za njenu primenu u školama.
U toku školske 2008/2009.god. održano je 10 seminara prosvetnih radnika koji pokazuju veliko interesovanje za ovaj program. Iz analiziranih izveštaja o zadovoljstvu učesnika seminara u globalu je ocena zadovoljavajuća, preko 85% ispitanika se potpuno slaže da su obrađeni sadržaji i metode rada u skladu sa postavljenim ciljevima. Obuke su uspešne u celini sa 80,68%.
Na Jablaničkom okrugu narkomanija predstavlja prioritetni zdravstveni problem. Program "Kako izbeći zamku zavisnosti" namenjen je trajnom i kontinuiranom sprovođenju zdrastveno vaspitnog rada primarne prevencije bolesti zavisnosti. Aktivnosti su zasnovane na Međunarodnim programima prevencije bolesti zavisnosti i programima novog Javnog zdravlja, kao i savremenim metodama edukacije.
e-mail: vanja.ilic@zzjzle.org.rs

141. UČESTALOST GOJAZNOSTI KOD ŠKOLSKE DECE
Branka Jovanović, Vesna Đorđević, Marija Mihajlović
DOM ZDRAVLJA "ZVEZDARA", BEOGRAD

U savremenom društvu gojaznost postaje sve učestalija. Školska deca, opterećena raznim obavezama uz nere-dovno uzimanje obroka, postaju sve gojaznija. Iako je dokazana genetska predispozicija za primarnu gojaznost, ona je najčešće rezultat multifaktorijalnog delovanja činilaca sredine. Pored loših navika u ishrani tu spada i smanjena fizička aktivnost.
CILJ RADA bio je određivanje broja gojazne dece na određenim uzorcima da bi se pokazao stepen prevalencije gojaznosti i mogućnost prevazilaženja tog problema.
METOD RADA je merenje telesne mase i telesne visine na sistematskim pregledima i utvrđivanje indeksa te-lesne mase. Pod pojmom gojaznosti obuhvaćena su sva deca sa ITM ≥ 90 percentila kao prekomerno uhranjeni i oni sa ITM ≥ 97 percentila kao izrazito gojazni.
REZULTATI RADA su pokazali da je u osnovnoj školi na uzorku od 254 dece nađeno 39 gojaznih, tj. 15%. Od pregledane dece u srednjoj školi na uzorku od 202 učenika nađeno je 26 gojaznih ili 13%.
Iako prevalencija gojaznosti na našim uzorcima nije velika, ona nije zanemarljiva. Mali broj dece i roditelja oz-biljno shvata problem. Potrebno je ukazati na rizike gojaznosti u kasnijem životu: hipertenziju, kardiovaskularne poremećaje, dijabetes tipa 2 i td. Zato prevenciju i lečenje gojaznosti treba početi što ranije, jer gojazno dete postaje gojazan čovek.
Ključne reči: gojaznost, školska deca, učestalost, posledice.
e-mail: nemanja63@ptt.yu, dom.z@sbb.rs

142. MEDVED U NARODNOJ MEDICINI
Aleksandar Rajić
BEOGRAD

Još u praistoriji čovek je imao kontakte sa medvedom. Pećinski ljudi koristili su njegovo meso i krzno. Kasnije čovek je neke životinje počeo smatrati čak i višim bićima od sebe. Zbog toga je u pojedinim društvima medved bio totem životinja. Kasnije ljudi su počeli da koriste medveda u zdravstvene svrhe. Naš narod kao i mnogi drugi koristio je a i koristi delove tela medveda u etnomedicini. Nekada medveđe srce je bilo lek za padavicu, garež dlake je bio lek za groznicu. U 19. veku obolele od išijasa medved je gazio šapama jer se verovalo da je to siguran lek za ovu bolest. Iako je u mnogim zemljama medved poštovan kod nas ga još uvek zlostavljaju na vašarima i u cirkusima. Mora se poraditi da ova retka životinja dobije punu zaštitu u našoj državi.
e-mail: zopra@eunet.yu

143. PLAN BOLNICA ZA VANREDNE SITUACIJE
Predrag Marušić, Lj. Đorđević, D. Miljković, D. Lukić, S. Tošić
ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE "TIMOK", ZAJEČAR

Svetska zdravstvena organizacija je februara i maja 2006. okupila u Barseloni tridesetak stručnjaka različitih profila, eksperata u oblasti upravljanja službama za hitne intervencije, koji su kroz rad u radionicama usaglasili vodič za izradu kriznog plana bolnica (svih zdravstvenih ustanova). Vodič je pravljen prvenstveno za male i srednje velike bolnice sa odgovarajućim službama koje moraju pokriti ključne aktivnosti koje se redovno dešavaju u kriznim situacijam. Pod kriznim (vanrednim) situacijama se podrazumeva priliv pacijenta koji do maksimuma naprežu postojeće resurse, a neretko i premašuju kapacitete bolnice. To su epidemije zaraznih bo-lesti, prirodne katastrofe i katastrofe izazvane ljudskim faktorom, konflikti i kompleksne humanitarne katastrofe. Metodologija pravljenja plana jeste koncept razlaganja strukture problema kroz osnovne komponente. Vodič daje listu pitanja (55 ključnih reči) sa temama koje moraju biti uključene u plan, a grupisane su u četiri poglavlja: 1. organizacija i upravljanje, 2. kadrovi, 3. pružanje medicinskih usluga i 4. opšti resursi. Zakonska obaveza je svih zdravstvenih ustanova da naprave svoj Plan za krizne situacije. Osnovni pristup pravljenju plana je da ga pravi onaj ko će ga i izvršavati. Ministarstvo zdravlja je odredilo stručnjake Zavoda da budu koordinatori zdravstvenim ustanovama na ovom poslu.
e-mail: za_timok@ptt.rs, vudu@ptt.rs

144. UPRAVLJANJE I LEČENJE U NEGOTINSKOJ OKRUŽNOJ BOLNICI U DRUGOJ POLOVINI XIX VEKA
Božidar Blagojević
NEGOTIN

Negotinska krajina nalazila se na granici dveju velikih carstava, Austrougarskog i Turskog sultanata i njeno stanovništvo bilo je, u odnosu na drugo stanovništvo Srbije, umnogome izloženije zaraznim bolestima, koje su mahom dolazile sa istoka, iz turskih zemalja.
Nalazeći se u takvim okolnostima, nakon oslobodjenja Istočne Srbije od Turaka 1833. godine, ubrzo je uspos-tavljena sanitetska služba – sanitarno policijske zdravstvene ustanove. Međutim, one nisu bile dovoljne za sistematsko suzbijanje i lečenje zaraznih bolesti, što je iziskivalo posebne napore Negotinaca i njihovih predstavnika vlasti, da u Negotinu rade na organizovanju i osnivanju bolnice, koja bi prvenstveno, kao stacionarna zdravstvena ustanova, služila za lečenje stanovništva od zaraznih bolesti, a samim tim i za sprečavanje širenja zaraznih bolesti. Prva bolnica osnovana je 1868. godine, nakon 35 godina od oslobođenja od Turaka. U bolnici su lečeni mahom stanovnici negotinskog okruga, oboleli od zaraznih bolesti.
Zarazne bolesti su predstavljale veliku opasnost, ne samo za bolesnika, već i za njegovu porodicu, a dugoročno i za njegovo potomstvo. Zbog toga se o bolničkom lečenju staralo i Okružno načelstvo, kako u domenu privođenja bolesnika, tako i u plaćanju bolničkog lečenja.
U radu su predstavljeni zdravstveni problemi sa kojima su se susretali lekari u Negotinskoj krajini, detalji o os-nivanju prve bolnice, načinu lečenja i troškovima lečenja, iz čega se mogu sagledati svi aspekti tadašnjeg rada bolnice.

145. PROCENA KVALITETA UČINKA MEDICINSKIH SESTARA KROZ ISTORIJU
Dragana Milutinović
MEDICINSKI FAKULTET NOVI SAD

UVOD: Pravo svih korisnika zdravstvene zaštite je da dobiju kvalitetnu zdravstvenu negu koja je odgovornost svih medicinskih sestara koje je realizuju.
CILJ: Analizom raspoložive literature iz oblasti zdravstvene nege analizirati metode i pokazatelje koji su se pri-menjivali pri proceni i unapređenju kvaliteta učinka medicinskih sestara.
METOD: Za pronalaženje informacija korišćena je elektronska indeksna baza Scopus. Strategija pretraživanja uključivala je primenu ključnih reči: "procena kvaliteta" zajedno sa "sestrinska nega" i "osiguranje kvaliteta".
REZULTATI: Zasluga za prvu dokumentovanu studiju u zdravstvenoj nezi pripada istorijskoj ličnosti, Florence Nigthingale, a Adda Eldredge je 1932. godine u časopisu The American Journal of Nursing, u radu pod naslo-vom "Šta je kvalitetna zdravstvena nega?" ukazala na neophodnost evaluacije pružene sestrinske nege.
Za procenu učinka medicinskih sestara tokom prošlog veka u Sjedinjenim Američkim Državama su se koristili the Phaneuf Audit i the Rush Medicus Nursing Process Quality Monitoring Instrument, a u Velikoj Britaniji tzv. Skala za ocenjivanje kvaliteta pružene nege pacijentima (the Quality Patient Care Scale – QualPaCs) i Monitor (Monitor).
ZAKLJUČAK: Kroz istoriju medicinske sestre su dokazale svoje angažovanje pri proceni kliničke prakse i pronalaženju mogućnosti za njeno unapređenje, ali ipak poslednjih godina XX veka upotreba ovih instrumenata je postepeno nestajala. Nestajanje ovih instrumenata je povezano sa sve naprednijom kulturom u sestrinstvu koja stavlja znatan naglasak na ishode nege, uključivanje drugog osoblja i pacijenta u negu, partnerstvo u radu i tražnju sredstava za procenu kvaliteta koja su manje od vrha prema dole i koja su perspektivnija.
e-mail: milutind@uns.ns.ac.yu

146. REKREACIJA I MOTIVACIJA
Božo Nešić(1),Vladimir Ristić(2), Lidija Popović(1), Zoran Popović(1),Biljana Svorcan(1),Tatjana Cagulović(1)
(1)ZDRAVSTVENI CENTAR KLADOVO, (2)SPECIJALNA BOLNICA ZA REHABILITACIJU I ORTOPEDSKU PROTETIKU, BEOGRAD

Nedavno istraživanje na TV B92 na populaciji koja je bila predmet ispitivanja pokazalo je da samo 30% ispitanika se bavi sportom, a da 90% ispitanika prati sportske događaje. Samo se trećina ispitanika bavi sportom, kao nekom vrstom rekreacije. Da li je savremeni način života kriv za ovakvo stanje nacije?
Najčešće se spominje smanjeno kretanje, prekomerna ishrana i stres. Mi smo pokušali da nađemo unutrašnje razloge koji čoveka opredeljuju da se bavi rekreativnim vežbanjem. Tražen je odgovor na nekoliiko pitanja ve-zanih za strukturu motivacije za vežbanje učesnika u rekreaciji, izbor određenog programa rekreacije i eventualna povezanost strukture motivacije za vežbanje sa izborom programa.
Cilj rada je bio da se motivi za rekreacijom pomeraju sa godinama. Zdravlje kao motiv kod mlađih je ocenjen manjom ocenom. Relaksacija i raspoloženje su stabilniji motivi. Za starije je bitno da održavaju vitalnost organizma, da se druže, poprave raspoloženje. Mlađi su zainteresovani za vežbe snage, lepote. I seks je bitan motiv.
e-mail: topke@kladovonet.com

147. DOBROVOLJNO POVERLJIVO SAVETOVANJE I TESTIRANJE NA HIV NA TERENU-NASA ISKUSTVA
Dragiša Mitić (1) , Predrag Marušić (1) ,Žaklina Savić Mitić (2) ,Svetlana Živković (l),Goran Radosavljević (3)
(1)ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE "TIMOK", ZAJEČAR, CENTAR ZA KONTROLU I PREVENCIJU BOLESTI, (2) ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR,SLUŽBA MEDICINE RADA, (3) TIMOČKI OMLADINSKI CENTAR

Sindrom stečenog gubitka imuniteta (gubitka sposobnosti imunološke odbrane) predstavlja terminalni stadijum hronične infekcije virusom humane imunodeficijencije (HIV). Dobrovoljno poverljivo savetovanje i testiranje (DPST) na HIV podrazumeva poverljiv razgovor klijenta i savetnika kako bi se klijent izborio sa sopstvenim dilemama, brigama, stresom i/ili strahom koji je povezan sa HIV infekcijom. Cilj rada je da se kroz epidemiološku obradu podataka dobijenih u toku akcije DPST-a na terenu i u Savetovalištu za polno prenosive bolesti i sidu pokažu prednosti obavljanja DPST-a na terenu. Povodom Svetskog dana borbe protiv side, 1. de-cembra 2008. godine organizovane su akcije DPST-a na terenu u gradovima Borskog i Zaječarskog okruga . U toku ove akcije ukupno je bilo 56 klijenata, 52 (92,3%) na terenu i 4 (7,7%) u Savetovalištu za polno prenosive bolesti i sidu ZZJZ "Timok" u Zaječaru. Najveći broj klijenata je bio uzrasta od 15 do 24 godine (60%). Osnovni razlog dolaska klijenata na DPST je bio nezaštićeni seksualni kontakt i rizik za HIV infekciju koji je proistekao iz takvog ponašanja (75%). Svi klijenti su se izjasnili da znaju kako se zaštititi od HIV infekcije. Na pitanje "da li se prenošenje HIV infekcije kod intravenskih narkomana može sprečiti korišćenjem sterilnih igala i špriceva?", samo 57,1% klijenata je dalo potvrdan odgovor. Svi klijenti su se izjasnili da znaju da se korišćenjem kondoma pri seksualnim odnosima sprečava prenošenje HIV infekcije, a samo 26,9% klijenata ga je stalno koristilo. Od 5-oro testiranih na hepatitis C virus (HCV), što je na osnovu epidemiološke ankete bilo indikovano, dvoje je bilo pozitivno. Sagledavanjem broja klijenata koji je prošao kroz DPST u periodu od 1.do 10. decembra u 2004, 2005, 2006, 2007 i 2008. uočeno je da je znatno veći broj klijenata bio u godinama kada su organizovane akcije DPST-a na terenu nego kada je DPST rađen samo u Savetovalištu za polno prenosive bolesti i sidu u ZZJZ "Timok" u Zaječaru. DPST je najbolji način za sticanje znanja o HIV infekciji i najbolji način prevencije HIV infekcije. DPST na terenu je daleko bolji način da se ljudi savetuju i testiraju nego kada dolaze u instituciju.
Ključne reči: HIV, DPST na terenu, edukacija, prevencija, kondom
e-mail: zaklina8@yahoo.com 

148. PREVENTIVNA ULOGA U TIMSKOM RADU NA NIVOU PRIMARNE ZDRAVSTVENE ZAŠTITE MAJKI, DECE I OMLADINE
Branislava Stanimirov(1), Vinka Repac (2)
(1)DOM ZDRAVLJA NOVI SAD , (2)DOM ZDRAVLJA ŽITIŠTE

Brigu o zdravlju dece treba započeti još pre rođenja, jer zdravlje dece pre svega zavisi od zdravlja njihovih rodi-telja, i drugih činilaca sredine u kojoj dete raste, živi, razvija se i stiče opštu kulturu i obrazovanje.
Dispanzer za žene je jedinica pri Domu zdravlja koja ima za cilj da organizuje i pruža zdravstvenu zaštitu žena kroz savetovališta: za planiranje porodice, za trudnice, za brak i porodicu, za rano otkrivanje maligniteta i drugih specifičnih oboljenja.
Porodilište je stacionarna zdravstvena ustanova koja obezbeđuje zdravstvenu zaštitu žena i novorođenčeta, u toku i nakon porođaja, u bolničkim i vanbolničkim uslovima.
Dečiji i školski dispanzer je jedinica u sklopu Doma zdravlja u kojoj se organizuju i obezbeđuju svi vidovi vanbolničke zdravstvene zaštite dece, u momentu dolaska novorođenčeta, iz porodilišta do navršenih 18 godina života ( preventivni i kurativni rad ).
Opšta bolnica kao samostalna zdravstvena ustanova u čijem je sastavu (ginekološko-akušersko odeljenje, neonatološko odeljenje i dečije odeljenje) na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite, (preventivne, dijagnostičke i terapijske mere) kao referentna zdravstvena ustanova u ambulantno-polikliničkim i bolničkim uslovima.
Klinike ili Instituti za ginekologiju, akušerstvo i pedijatriju, kao samostalne zdravstvene ustanove na tercijalnom nivou zdravstvene zaštite, ili u sastavu kliničko-bolničkog centra, ispituju i uvode metode prevencije, dijagnostike i terapije u oblasti zdravstvene zaštite odnosno subspecijalnosti kao referentna zdravstvena ustanova u ambulantno--konzilijarnim i bolničkim uslovima.
Zaključak: Razvijati timski rad na nivou primarne zdravstvene zaštite: ginekolog, pedijatar, lekar opšte medicine (u manjim naseljima i udaljenim mestima), med. sestra, polivalentna patronažna služba, u pravcu unapređenja primarne prevencije i promocije zdravlja na nivou pojedinca, porodice i lokalne zajednice.
e-mail: bonsa@beotel.rs

149. UHRANJENOST DECE PREDŠKOLSKOG UZRASTA - GRADSKA SREDINA OPŠTINE ĆUPRIJA
Biljana Ilić(1), Časlav Milić(2),Dragoljub Đokić(2)
(1) VISOKA MEDICINSKA ŠKOLA STRUKOVNIH STUDIJA ĆUPRIJA, (2) MEDICINSKI FAKULTET KRAGUJEVAC

Rast i uhranjenost dece su značajan pokazatelj ne samo ishrane i zdravstvenog stanja dece predškolskog uzrasta , već i dobar zdravstveni indikator razvijenosti i efikasnosti zdravstvene službe kao i dostupnosti ove službe deci. Prevalenca preteske (predgojazne) i gojazne dece značajno je porasla u poslednjih 30 godina. Preteška i gojazna deca vrlo često su preteški i gojazni odrasli ljudi. Preteška i gojazna deca nisu zdrava deca već deca sa nizom rizičnih činilaca za nastanak mnogih bolesti.
U ovom je radu ispitivana grupa od 166 dece (76 devojčica (45,8%) i 90 dečaka (54,2%) ) koja je upisana u vrtiće u gradskoj sredini opštine Ćuprija. Svakom detetu je izmerena telesna težina i telesna visina i izračunat je indeks telesne mase, BMI.
U ispitivanju nisu učestvovala deca kojoj nije na početku predškolske nastave izmerena telesna težina i telesna visina – takve dece je bilo18 .
Prosečan BMI dece iznosio je 16, 195 kg/m2. Ukupno je 20 (12,05%) deteta bilo preteško a 24 (14,46%) gojaz-no. Od 76 devojčica, preteških je bilo 9 (11,8%) a gojaznih 12 (15,8%). Od 90 dečaka, preteških je bilo 11 (12,2%) a gojaznih12(13,3% ).
U ovom istraživanju dečaci su bili teži (11/90 – 12,22%) od devojčica (9/76 – 11,84%) ali su devojčice bile go-jaznije od dečaka ,12/76 – 15,8% u odnosu na 12/90 – 13,33% , ali te razlike nisu statistički značajne (za preteške χ2 test – 0,027, p<0,05 a za gojazne χ2 test – 0,05 , p<0,05).
e-mail: jobi98yu@yahoo.com

150. AEROZAGADJENJE I RESPIRATORNE INFEKCIJE KOD ŠKOLSKE DECE
Emilija Basarić, Dragan Ilić, M. Rajković
ZDRAVSTVENI CENTAR "SV.LUKA" SMEDEREVO

Uticaj aerozagađenja na učestalost respiratornih infekcija kod dece prikazali smo posmatranjem dve osnovne škole od kojih je jedna u blizini velikog aerozagađivača (Železara US. STEEL) a druga na bližoj periferiji grada. Koristili smo zdravstvene kartone dece i analizirali broj poseta zbog respiratornih infekcija u periodu od 1.VII 2007. do 30.VI 2008. godine. U prvoj osnovnoj školi u proseku je svaki učenik više od jedanput došao na pregled zbog respiratornih tegoba, a od toga 27,9% poseta je zbog bronhitisa. U drugoj školi zbog bronhitisa se javilo 24,5% dece. U prvoj školi je 8,4% dece obolele od astme, a u drugoj 7,3%. U obe škole je veca učestalost astme kod dečaka i to u ranom školskom uzrastu: 7 godina. Zaključuje se da je veća učestalost respiratornih in-fekcija i obolelelih od astme u prvoj školi gde je veće aerozagađenje. Pored drugih faktora rizika aerozagađenje je važan činilac koji negativno utiče na respiratorne organe.
Ključne reči: aerozagađenje,respiratorne bolesti,školska deca
e-mail: buca.b@nadlanu.com, ebasaric@sohosistem.net 

151. FIZIČKA AKTIVNOST U ŠKOLSKOM UZRASTU
Senad Kolašinac(1), Sabahudin Pupović(1), Enisa Pupović(2), Senadin Pupović(3)
(1)DOM ZDRAVLJA PLAV, (2)DOM ZDRAVLJA PODGORICA, (3)VMC PODGORICA

UVOD: Organizovano stručno vođeno fizičko vježbanje u školi ima veoma pozitivno dejstvo na pravilan psihofizički razvoj dječjeg organizma. U tom slučaju preventivna i korektivna uloga vežbanja ima značajne efekte i omogućava pravilan tjelesni razvoj. Uključivanje djece u organizovanu sportsku aktivnost, pored osta-log, smanjuje rizik od socio-patoloških pojava, kao što su delikventno i kriminalno ponašanje, konzumiranje alkohola, droge, prostitucije.
CILJ RADA: Utvrđivanje distribucije fizičke aktivnosti kod školske djece.
METOD RADA: Putem anketnog upitnika ispitivana su školska djeca uzrasta 10 do 18 godina, a podjednako su zastupljene polne strukture.
REZULTATI: Sjedeći način života se stvara već u školskom uzrastu. Aktivno se bavi sportom oko 40% učenika, od toga više mlađih 50% nego starijih 35%. Samo 20% trenira svaki dan ali ima i onih koji uopšte ne treniraju 30%. Nema znatnih statističkih razlika u pogledu bavljenja sportom i uspjeha u školi, mada najveći procenat ima onih koji se bave sportom i spadaju u odlične učenike. Učenici koji žive u gradu se u većem pro-centu bave sportom od onih koji žive na selu. Takođe smo ustanovili da se u većem procentu sportom bave učenici koji žive sa oba roditelja. Takođe učenici sa boljim džeparcom se intenzivnije bave sportom.
ZAKLJUČAK:Fizička aktivnost je normalni dio svakodnevnog života.Djeca i omladina imaju prirodnu sklonost za fizičku aktivnost i to bi trebalo maksimalno koristiti kako bi se ona održala kroz čitav život. Od velike je važnosti popularizacija fizičke aktivnosti. Škola ima izuzetno važnu ulogu u stvaranju zdrave navike u podsticanju fizičke aktivnosti.
e-mail: senp@t-com.me

152. UČESTALOST NEUROPSIHIJATRIJSKIH BOLESTI U DNEVNOJ BOLNICI OD 01.03.2006. GODINE DO 31.12.2008. GODINE
Maja Džunić, Brankica Tošić, Danijela Jovanović
ZDRAVSTVENI CENTAR KNJAŽEVAC, DNEVNA BOLNICA PRI SLUŽBI HITNE MEDICINSKE POMOĆI

Savremen način života, pored pozitivnih, sa sobom nosi i negativne osobine (smanjena fizička aktivnost, nepra-vilna ishrana, stres, sve veća upotreba alkohola i cigareta). To su faktori rizika za pojavu visokog krvnog pritis-ka, ateroskleroze krvnih sudova i povišenog nivoa šećera u krvi. Ove bolesti predisponiraju pojavu vertiginoznog sindroma, moždanog udara, demencije i depresivnog sindroma. Cilj rada je procena učestalosti neuropsihijatrijskih bolesti u dnevnoj bolnici za posmatrani period. Podaci su dobijeni analizom knjige evidencije dnevne bolnice ZC Knjaževac. U 2006. godini lečeno je 244 osoba. Od tog broja obolelih, 165 (procentualno, 67,62%) je imalo neku od sledećih bolesti: vertiginozni sindrom (procentualno, 41,81%), cerebrovaskularni inzult (procentualno, 22,42%), psihoorganski sindrom (procentualno, 8,48%) i depresivni sindrom (procentualno, 6,66%). U 2007. godini lečeno je 235 osoba. Od tog broja obolelih, 130 (procentualno, 55,31%) je imalo neku od sledećih bolesti: vertiginozni sindrom (procentualno, 35,38%), cerebrovaskularni inzult (procentualno, 31,53%), psihoorganski sindrom (procentualno, 6,92%) i depresivni sindrom (procentualno, 6,15%). U 2008. godini lečeno je 184 osoba. Od tog broja obolelih, 160 (procentualno, 86,95%) je imalo neku od sledećih bolesti: vertiginozni sindrom (procentualno, 33,75%), cerebrovaskularni inzult (procentualno, 20,62%), psihoorganski sindrom (procentualno, 0.54%) i depresivni sindrom (procentualno, 15,00%). Broj lečenih osoba u periodu od 2006. do 2008. godine se smanjivao a broj obolelih od neuropsihijatrijskih bolesti varira. Na prvom mestu po broju obolelih zauzima vertiginozni sindrom, cerebrovaskularni inzult je na drugom mestu, zatim depresivni sindrom i na kraju psihoorganski sindrom. Da bi se ovaj broj oboljenja smanjio potrebno je da se stavi akcenat na preventivne mere, edukaciju populacije o faktorima rizika i redovnom terapijom osnovne bolesti.
e-mail: darko_paja@ptt.rs

153. ANALIZA MORBIDITETA KROZ PROTOKOL DNEVNE BOLNICE U TOKU 2008. GODINE
Maja Džunić, Brankica Tošić, Danijela Jovanović, Marija Jovanović
ZDRAVSTVENI CENTAR KNJAŽEVAC, DNEVNA BOLNICA PRI SLUŽBI HITNE MEDICINSKE POMOĆI

Dnevna bolnica počinje sa radom 01.03.2006. godine. Pojam „Dnevna bolnica” podrazumeva jednodnevno lečenje pacijenata, koje obuhvata dijagnostičke procedure, konsultativne specijalističke preglede i davanje tera-pije. Cilj rada je prikaz analize bolesti i njihovu zastupljenost u toku 2008. godine. Podaci su dobijeni analizom knjige evidencije dnevne bolnice ZC Knjaževac. Za posmatrani vremenski period, u toku 2008. godine u ovoj bolnici je lečeno 184 pacijenata. Od toga je bilo 58 muškaraca (procentualno, 31,52%) i 126 žena (procentualno, 68,48%). U starosnoj strukturi pacijenata dominiraju osobe starije od 71 godinu (procentualno, 41,30%), starosna kategorija od 61 do 70 godne (procentualno, 21,19%), starosna kategorija od 51 do 60 godine (procentualno, 20,65%) i starosna kategorija od 41 do 50 godine (procentualno, 10,87%). Najveći broj pacijenata je lečen u jesenjim i zimskim mesecima (procentualno, 74,45%). Vodeću poziciju zauzimaju neuropsihijatrijske bolesti (procentualno, 86,95%), od kojih se najčešće javlja vertiginozni sindrom (procentualno, 33,75%), cerebrovaskularni inzult (procentualno, 20,62%) i depresivni sindrom (procentualno, 15,00%). Kako opštinu Knjaževac sačinjava u većini staro stanovništvo, sasvim je jasan veliki broj starih lica lečenih u dnevnoj bolnici kao i etiologija njihovih bolesti.
e-mail: darko_paja@ptt.rs

154. EDUKACIJA SREDNJOŠKOLACA O KONTRACEPCIJI I POLNO PRENOSIVIM BOLESTIMA
V. Najdanović-Mandić (1), B. Popović (1), D. Kalinović (1), Z. Radivojević (1), M. Kostić (2), M. Ilić (2), A. Ristić (2)
DOM ZDRAVLJA ZAJEČAR (1) SLUŽBA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU ŽENA, (2) SLUŽBA ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU DECE

Nove epidemiološke teorije govore da je 75 % raka grlića materice udruženo sa HPV infekcijom. Ovo nas je navelo da počnemo sa predavanjima srednjoškolcima o kontracepciji i polno prenosivim bolestima i ukazali im na povezanost rizičnog seksualnog ponašanja sa rakom grlića materice. Cilj rada je analiza znanja srednjoškolca o kontracepciji i polno prenosivim bolestima. Metod rada je anketa djaka završnih razreda srednjih škola i analiza istih. Analizirali smo odgovore 444 djaka, 257 ( 58 % ) ženskog pola i 58 % potiče iz grada. Roditelji imaju srednju stručnu spremu u 63 %. Šta je kontracepcija misli da zna 93 % ispitanika, kontradiktorno je da 58 % smatra da je o tome nedovoljno informisano. 68 % se izjasnilo da nikad nije razgovaralo sa stručnim licem o tome, a informacije dobijaju od drugova i drugarica, u školi, od roditelja, iz časopisa i medija, a najmanje od lekara. Samo 30 % zna 4 i više kontraceptivne metode , 5 i više polno prenosive bolesti zna 12 %. Seksualno su aktivni 61 % i dečaci počinju sa 16 g., a devojčice sa 17 g. Pri prvom odnosu kontracepciju je koristilo 54 % ali je samo 39 % nastavilo da je koristi pri svakom odnosu. Zaključak je da je znanje srednjoškolaca o kontracepciji i polno prenosivim bolestima nepotpuno. Zbog ranog stupanja u seksualne odnose treba početi sa predavanjem pre 15-e g.
e-mail:veraza@ptt.rs

155. MOTIVISANOST ADOLESCENATA U OPŠTINI KLADOVO DA OSTAVE PUŠENJE
Tatjana Cagulović
ZDRAVSTVENI CENTAR KLADOVO, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI

Poslednjih decenija u razvijenim industrijskim zemljama , čine se sve veći napori kako bi se smanjla prevalencija pušenja duvana. Ovi napori su rezultirali značajnijem smanjenju upotrebe duvana u opštoj populaciji. U adolescentskoj populaciji, sprovedene mere nisu dovele do pada prevalencije pušenja duvana. Prevalencija pušenja u Srbiji je među najvišima u Evropi. Potrebno je uložiti veće napore u edukaciji adolescenata o štetnosti duvana jer upravo oni i najlakše usvajaju pušačku naviku, tako da prevencija pušenja među adolescentima predstavlja ključan faktor u redukciji morbiditeta i mortaliteta u vezi sa pušenjem. Cilj rada bio je da se utvrdi prevalencija pušenja duvana među adolescentima opštine Kladovo kao i njihova motivisanost da ostave cigarete. Upitnik je popunilo je 527 ispitanika. Prevalencija pušenja duvana u osnovnoj školi iznosila je 8,9%. Prevalencija u srednjoj školi bila je 28,4% , odnosno statistički signifikantno viša u odnosu na osnovnu školu (p<0,0001 ). Nema statistički značajne razlike u zastupljenosti zdravlja kao osnovnog razloga prestanka pušenja duvana medju učenicima osnovnih i srednjih škola (p>0,05).
Ključne reči: adolescenti, pušenje, zdravlje
e-mail: tatjanacagulovic@gmail.com

156. KVALITET ŽIVOTA U STARIJEM ŽIVOTNOM DOBU
Slađana Jovanović(1), Marija Kržanović(2)
(1)ZDRAVSTVENI CENTAR BOR, SLUŽBA KUĆNOG LEČENJA, (2)ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI

Starenje je univerzalan fenomen koji se ne može zaustaviti, ali se preduzimanjem određenih mera može usporiti ili odložiti. Veliki je broj faktora koji utiču na brzinu starenja i dužinu životnog veka, odnosno kvalitet života u starijem dobu. Na to treba misliti od najranijih dana, tokom celog života. Srbija danas spada u stare narode u svetu. Veliki je broj starijih od 65 godina. 1950. godine bilo ih je 235 000, a 2000. godine 924 000. Za 2050. godinu predviđa se učešće od 41% u ukupnoj populaciji. Ove činjenice treba da budu upozorenje celom društvu da učini sve ne bi li se pripremilo na ove demografske promene. Ujedinjene Nacije su na svojoj Skupštini usvojile osnovne smernice o starenju, a tu je i Socijalna povelja Saveta Evrope. U okviru toga Vlada Srbije je usvojila 2006. godine Nacionalnu Strategiju o starenju 2006-2015. Cilj je da promocija pozitivne slike starijih osoba - kroz obrazovni sistem i medije - doprinese poboljšanju kvaliteta života tih osoba. Svako životno doba donosi svoje probleme i nevolje, ali čini se da se oni u starosti umnožavaju. Starije osobe se danas, na žalost, nalaze na marginama društva. Većinom su sami, ostavljeni i zaboravljeni. Stvoren je utisak da su penzioneri teret društva, a u stvari nije tako. Ti ljudi su celog života radili ne bi li imali mirnu i sigurnu starost, pošteđenu brige o preživljavanju, sigurnosti doma, medicinske pomoći i slično.
Ključne reči: starenje,kvalitet života, demografske promene, društvo
e-mail: misa02@yahoo

157. PROFILAKTIČKE I PROTIVEPIDEMIJSKE MERE PROTIV HEPATITISA A
Dragana Mitrović,Saška Pešić,Bojan Pešić
ZDRAVSTVENI CENTAR KNJAŽEVAC

Virusni Hepatitis A je akutno infektivno i kontagiozno oboljenje koje se karakteriše izraženim dispeptičnim sin-dromom i pojavom ikterusa nastalim usled oštećenja parenhima jetre. Cilj rada je da ukaže na značaj blagovremene i tačno definisane dijagnoze kod pacijenata koji se jave sa simptomima dispepsije i ikterusa, na značaj primene profilaktičkih mera da do bolesti Hepatitis A ne dođe, a ako se javi oboljenje da se ukaže na značaj protivepidemijskih mera čijom će se primenom sprečiti dalje širenje bolesti.
Ključne reči:Virusni Hepatitis A, profilaktičke mere, protivepidemijske mere
e-mail: boki-gaga@eunet.yu 

158. MORBIDITET INFEKTIVNE MONONUKLEOZE NA TERITORIJI OPŠTINE ZVEZDARA U PERIODU OD 1999-2008. GODINE
Marijana Genić(1), Mila Otašević(1), Leposava Garotić-Ilić(2), Branka Jovanović(1), Marija Mihajlović(1)
(1)DOM ZDRAVLJA "ZVEZDARA", BEOGRAD, (2)GRADSKI ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE, BEOGRAD

UVOD: Infektivna mononukleoza je virusna infektivna bolest dece i mladih odraslih osoba. Podleže obaveznom prijavljivanju, na osnovu Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti.
CILJ: Prikaz oboljevanja od infektivne mononukleoze na teritoriji Opštine Zvezdara u periodu od 1999-2008. godine za uzrast od 0-19. godine života.
MATERIJAL I METOD RADA: Analiza i obrada podataka Higijensko-epidemiološke službe DZ "Zvezdara" i Gradskog zavoda za javno zdravlje Beograda.
REZULTATI: Prema obrađenim podacima, ukupan broj obolelih od infektivne mononukleoze na teritoriji Opštine Zvezdara od 1999-2001. kretao se od 15-24 obolela, od 2002-2006. bio je od 51-81, a 2007. i 2008. po 118 obolelih. Incidenca mononukleoze za posmatrani period kretala se od 10,37 u 1999. godini, do 88,98 u 2008. godini. U predškolskom uzrastu, 0-6 godina, beleži se broj obolelih od 1-6 slučajeva godišnje. Kod školske dece, 7-19 godina, broj obolelih se kreće od 9 u 1999. godini, do 67 obolelih 2008. godine.
ZAKLJUČAK: Analiza rezultata za period 1999-2008.godine, pokazuje porast morbiditeta infektivne mono-nukleoze na teritoriji Opštine Zvezdara. Posmatrano prema uzrastu, najveći broj obolelih javlja se u školskom periodu, 7-19.godina. Evidencija i prijava obolelih od zaraznih bolesti je zakonska obaveza svakog lekara i sas-tavni je deo medicinske dokumentacije.
Ključne reči: mononukleoza, epidemiologija, zarazne bolesti
e-mail: otas@beotel.net

159. UČESTALOST ASKARIJAZE U OPŠTINI NEGOTIN
Vojislava Stuparević, Nadica Bogdanović, Nevena Đorđević
ZDRAVSTVENI CENTAR NEGOTIN

UVOD: Askarijaza je najčešća crevna infestacija izazvana valjkastim crvima iz roda Ascaris, pre svega vrste Ascaris lumbricoides.Prisutna je u celom svetu, kako kod dece tako i kod odraslih, naročito u prenaseljenim sredinama i u sredinama sa lošim higijenskim navikama i lošim sanitarno-higijenskim uslovima.
CILJ: je da se utvrdi učestalost askarijaze i preduzmu mere za njeno smanjenje.
MATERIJAL I METOD RADA: U radu su korišćeni podaci iz Protokola bolesnika mikrobiološke službe Zdravstvenog centra Negotin koji su obrađeni po polu, uzrastu, prostornoj i sezonskoj distribuciji.
REZULTATI I DISKUSIJA: U 2008.godini u opštini Negotin na askarijazu kontrolisano je 974 pacijenta i kod 157(16,12%) je otkriven Ascaris lumricoides (stopa incidencije 270%000) što je za 139 više nego u prethodnoj godini(18 obolelih).Parazitološki je kontrolisano 654 perianalnih briseva, i 3(0,56%) je bilo pozitivno i 480 stolica i 154( 32,08%) je bilo pozitivno . Askarijaza je najčešće registrovana u uzrastu 0-6 godina, 85 (54,14%) infestiranih a najmanje u uzrastu 60 i više godina, 10(6,37%) infestiranih. Ženski pol je bio nešto više obuhvaćen ascarijazom(16,93%) u odnosu na muški pol (15,24%). Infestiranost je bila veća u urbanoj(19,08%) u odnosu na ruralnu(11,20 %) sredinu. Analizirano po mesecima najmanja učestalost je registrovana u prva tri meseca sa 16(6,10%) infestiranih a najveća u poslednja tri meseca u godini sa 70(33,98%) infestiranih.
ZAKLJUČAK: U odnosu na prethodnu godinu u opštini Negotin došlo je do naglog povećanja obolelih od aska-rijaze što se dovodi u vezu sa značajnim padom standarda ogromnog broja stanovništva. Podizanje zdravstvene kulture, efikasno sprovođenje opštih higijensko-profilaktičkih mera, lečenje obolelih i članova porodice dovelo bi do značajnog smanjenja broja obolelih i komplikacija.
Ključne reči: crevna infestacija, Ascaris lumbricoides, jaja askarisa,odrasli parazit, lečenje
e-mail: zcnegotin@nadlanu.com

160. UJEDI PASA NA TERITORIJI OPŠTINE ZAJEČAR U 2008. GODINI
Marija Kržanović
ZDRAVSTVENI CENTAR ZAJEČAR, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI

Prema rezultatima istraživanja u gradovima Evrope, Amerike i Australije, ujedi pasa su prepoznati kao značajan problem javnog zdravlja. Sve veći značaj dobijaju dobra procena i praćenje incidence ujeda pasa i pratećih troškova lečenja, kao i prepoznavanje svih faktora rizika za ujede od strane pasa.
CILJ RADA je prikazati registrovani broj ujeda od strane pasa u opštini Zaječar tokom 2008.godine, po polu i starosnim grupama.
MATERIJAL I METODE: izvršena je retrospektivna analiza podataka iz baze podataka Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje i Doma zdravlja Zaječar - odseka za statistiku.
REZULTATI: broj prijavljenih ujeda je 197, što daje opštu stopu od 284.3/100 000 stanovnika, bez značajne razlike po polu. Najveća specifična stopa je u grupi mlađih od 20 godina ( 472.5/100 000). Najveći broj ujeda je zabeležen u oktobru i aprilu.
DISKUSIJA I ZAKLJUČAK: Istraživanje je ukazalo na neke od faktora rizika: područje opštine Zaječar ima povišen rizik od ujeda pasa; uzrast – visok rizik u uzrastu ispod 20 godina, pre svega između 5-9 godina; godišnje doba – u prolećnim i jesenjim mesecima postoji veći rizik. Kako bi se incidenca ujeda pasa smanjila neophodno je preduzeti hitne mere kako na smanjenju broja pasa lutalica, tako i na edukaciji stanovništva, pre svega dece, o ophođenju sa psima i adekvatnom reagovanju u rizičnim situacijama.
Ključne reči: ujedi pasa, faktori rizika
e-mail: makic80@yahoo.com

161. SMRTNOST OD MENTALNIH POREMEĆAJA I BOLESTI NERVNOG SISTEMA U SRBIJI
Dragan Miljuš, Veronika Bojić, Nataša Mickovski Katalina, Snežana Živković Perišić, Ivana Rakočević, Snežana Plavšić, Jelena Janković, Sanja Savković
INSTITUT ZA JAVNO ZDRAVLJE SRBIJE, ODELJENJE ZA PREVENCIJU I KONTROLU NEZARAZNIH BOLESTI

Zbog masovnosti i posledica koje ostavlja na kvalitet života, mentalno zdravlje je danas značajan javno zdravstveni problem. Svetska zdravstvena organizacija smatra da danas svaki deseti stanovnik planete ima neki mentalno-nervni zdravstveni problem. U cilju sagledavanja smrtnosti od grupe mentalnih poremećaja, poremećaja ponašanja i grupe bolesti nervnog sistema, koje su šifrirane po desetoj reviziji Međunarodne klasifi-kacije bolesti (MKB10) od F00 do F99, odnosno od G00 do G99, urađena je komparativna analiza stopa smrtnosti od ovih oboljenja u pojedinim zemljama Evrope i u Srbiji. Novija ciljana istraživanja u Srbiji ukazala su da i obolevanje od ovih poremećaja zdravlja u porastu, pri čemu približno svaka četvrta osoba u Srbiji doživi iskustvo nekog mentalnog ili neurološkog problema. U svetu, kao i u našoj sredini ovim poremećajima zahvaćeni su svi uzrasti, a naročito su osetljivi deca, adolescenti i stariji ljudi. Ove dve grupe bolesti osmi su uzrok umiranja u Srbiji (1,9%). U Srbiji je tokom 2007. godine od ovih poremećaja zdravlja umrlo 1932 osoba. Istovremeno standardizovana stopa mortaliteta u Srbiji iznosila je 18,8 na 100.000. Sa navedenom standardizovanom stopom mortaliteta u odnosu na prosek stope smrtnosti (25,1 na 100.000) u regionu Evrope, stanovnici u Srbiji nalazili su se u nižem riziku umiranja od ovih bolesti.
e-mail: miljus_dragan@batut.org.rs

162. INCIDENCA POVREDE NA RADU I OCENA TEŽINE TELESNE POVREDE NA TERITORIJI NIŠKE OPŠTINE U 2008. GODINI
Dragoljub Žikić, Zvezdana Antić, Gordana Mitković, Dragan Nikolić, Jasmina Vidić, Lidija Jovanović
RZZO-FILIJALA ZA NIŠAVSKI OKRUG

UVOD: Povrede na radu u su značajan problem u svetu. Aktuelni koncept registracije povreda na radu u Srbiji datira iz pedesetih godina prošlog veka, pri čemu nije bilo značajnih izmena u konceptu koji bi pratile promene u društvu. Usled promena u sistemu 2005. god., nema tačnih podataka u Srbiji o ukupnom broju povreda na radu.
CILJ RADA: Utvrditi zastupljenost povreda na radu i težinu telesnih povreda u odnosu na pol na teritoriji Niša u 2008. god.
MATERIJALI METODE: Ovo je prospektivna studija u kojoj su kao izvor podataka za analizu poslužili godišnji izveštaji, protokoli i evidencijske liste i prijave povreda na radu RZZO Filijala za Nišavski okrug. Analizirani su podaci o učestanosti povreda na radu i težini telesnih povreda, koje su registrovane u bazi podataka RZZO Niš u toku četiri godišnja kvartala 2008. godine (prolećni, letnji, jesenji i zimski kvartal). Sve povrede na radu su dijagnostikovane i klasifikovane na osnovnu internacionalne klasifikacije bolesti (MKB 10 klasifikacija bolesti). Istraživanjem su ispitanici u odnosu na pol podeljeni u dve grupe. Statistički značajnim razlikama smatrane su vrednosti p< 0.05 i p< 0.01, dok su visoko statistički značajnim smatrane dobijene vrednosti p< 0.001.
REZULTATI: Ukupan broj registrovanih povreda na radu RZZO Filijali za Nišavski okrug u 2008 je bilo 915, tj. povrede na radu je imalo 64.69% osoba muškog i 35.31% osoba ženskog pola. Rezultati istraživanja su pokazali da su se osobe obeju grupa značajno češće povređivale u letnjem kvartalu 2008. god.(p< 0.1). U odnosu na ukupan broj telesnih povreda, lake telesne povrede bile su značajno zastupljenije u osoba muškog pola tj kod njih 57.59% (p< 0.01). Lake telesne povrede je imalo 31.82% povređenih žena.Povrede donjih ekstremiteta - S70-S99 su bile najzastupljenije u odnosu na ostale povrede (S00-S39;S40-S69 ) i u odnosu na ukupan broj povreda na radu u 2008. (p< 0.1). Povrede glave, abdomena i grudnog koša su u većini slučajeva bile lakše i značajno manje zastupljene u odnosu na ostale. Moramo naglasiti da su u 2008 god. tri povrede na radu bile smrtne. Analizirajući zastupljenost prema polovima, a shodno šifri dijagnoze, konstatovano je da su osobe ženskog pola značajno češće imale povrede gornjih ekstremiteta, a muškarci su češće povređivali donje ekstremitete (p< 0.5).
ZAKLJUČAK: Učestalost lakih telesnih povreda na teritoriji Niša 2008. god. u osoba oba pola je od značaja u letnjem godišnjem kvartalu, pri čemu su najznačajnije zastupljene lake telesne povrede donjih ekstremiteta.
Ključne reči: Povrede na radu, značaj, težina telesnih povreda.
e-mail:ortreum@nadlanu.com

163. MORTALITET OD MALIGNIH TUMORA KOD MUŠKARACA U SRBIJI,
1997 – 2007. GODINA
Dragan Miljuš, Snežana Živković Perišić, Nataša Mickovski Katalina, Ivana Rakočević, Snežana Plavšić, Veronika Bojić, Jelena Janković
INSTITUT ZA JAVNO ZDRAVLJE SRBIJE, ODELJENJE ZA PREVENCIJU I KONTROLU NEZARAZNIH BOLESTI

Maligni tumori, posle bolesti krvotoka, predstavljaju najčešći uzrok obolevanja i umiranja kako u našoj zemlji tako i u razvijenim zemljama sveta. U odnosu na 1997. godinu, najveći porast u strukturi umiranja 2007. godine zabeležen je kod malignih tumora (2.6%). U periodu od 1997. do 2007. godine došlo je do porasta stopa mortaliteta od svih malignih tumora kod muškaraca za 11.7% (od 235,0/100,000 do 262,5/100,000). U posmatranom periodu muškarci su najviše umirali od raka pluća, kolona i rektuma, prostate, mokraćne bešike, želuca i pankreasa. Među muškarcima od 1997. do 2007. godine došlo je do porasta mortaliteta od svih vodećih lokalizacija malignih tumora kod muškaraca osim od raka želuca. Standardizovane stope mortaliteta za rak želuca su opale za 20,1% (od 19,1/100,000 do 15,9/100,000). U ovom periodu porasle su stope mortaliteta kod malignih tumora prostate za 32,4%, debelog creva i rektuma za 16,0%, raka pluća za 15,0% i pankreasa za 12,4%. Znatno duži ljudski vek, starenje stanovništva i sve bolja dijagnostika malignih tumora tokom poslednjih nekoliko decenija, imali su za posledicu povećanje rizika, obolevanja i umiranja od raka u Evropi. Ovaj trend nije zaobišao ni Srbiju u kojoj se tokom poslednjih nekoliko decenija uočava porast broja obolelih i umrlih muškaraca od raka.
e-mail: miljus_dragan@batut.org.rs

164. NEKE EPIDEMIOLOŠKE KARAKTERISTIKE AKTIVNIH VOJNIH LICA (AVL) OBOLELIH OD KARCINOMA BRONHA
Milena S. Pandrc, Tatjana S. Mišić
VOJNOMEDICINSKI CENTAR, SLAVIJA, BEOGRAD

UVOD: Morbiditet od karcinoma bronha je različit i zavisi od pušačkih navika populacije.
CILJ: Prikazati neke epidemiološke karakteristike aktivnih vojnih lica (AVL) obolelih od karcinoma bronha.
MATERIJAL I METODE: Obrađeni su podaci o AVL sa dijagnozom karcinoma bronha u Vojnomedicinskom centru-Slavija u toku 1998-2008. Analizirane su distribucije oboljenja prema uzrastu i polu, i učestalost svakog tipa karcinoma u opštem oboljevanju. Rezultati su iskazani proporcijama i procentima i prikazani na tabelama i grafički.
REZULTATI: Obolelo je 75 pacijenata, prosečne starosti 63.4±2.2 godine, pri čemu su obolele žene u proseku starije od muškaraca. Najveći broj obolelih je starosti između 60 i 69 godina. Najmlađi pacijent je imao 49, a najstariji 81 godinu. Najveći broj pacijenata bio je muškog pola. Adenokarcinom je najčešći tip, javlja se u 40% obolelih, epidermoidni i mikrocelularni karcinom se javljaju približno jednako, sa učestalošću od 25 % a makrocelularni karcinom se javlja sporadično, u manje od 3% pacijenata.
ZAKLJUČAK: U razvijenim zemljama epidemija karcinoma bronha je preventivnim akcijama zaustavljena, ali u nerazvijenim u koje spada i naša, je i dalje u usponu.
Ključne reči: epidemiologija, karcinom bronha, pušenje, aktivna vojna lica
e-mail: milenapandrc@gmail.com

165. NIKOTINSKA ZAVISNOST I POLITOKSIKOMANIJA
Novak Praščević(1), Ljiljana Marković(2), Danilo Jokić(2)
(1)DOM ZDRAVLJA – PODGORICA, (2)MEDICINSKI CENTAR MUP-A, CRNA GORA

UVOD : Nikotin, kao psihoaktivna supstanca, utiče na različite aspekte ponašanja izazivajući efekte na CNS. Nedostatak nikotina vodi ka tipičnom ponašanju "traganja za drogom"
Duvan je odgovoran za oko 5 miliona smrtnih slučajeva svake godine (SZO). Procenjeno je, da bi taj broj mogao da se udvostruči na 10 miliona svake godine do 2020.
CILJ RADA: Prikazati pušenje kao ozbiljan medicinski problem, povezan sa konzumiranjem drugih psihoaktiv-nih supstanci (PAS).
METOD RADA: Retrospektivno istraživanje sa uzorkom od 221 pacijenta liječenih od bolesti zavisnosti u Spe-cijalnoj psihijatrijskoj bolnici "Dobrota" u Kotoru i kontrolne grupe od 105 pacijenata liječenih od somatskih bolesti u KBC-u Crne Gore u Podgorici.
REZULTATI: Analiza je obuhvatila ukupno 326 pacijenata sa politoksikomanijom. Od toga, njih 28 ne koristi supstance, 167 koristi samo cigarete, 231 cigarete i druge supstance zajedno. Najveći procenat je onih koji ko-riste cigarete i jednu drogu: 36 ili 11,04% od ukupno 231 (70,86%) pacijenta koji koristi cigarete i druge PAS.
Nikotin ima egzogeno toksično dejstvo. Izaziva ireverzibilne promjene na krvnim sudovima, a u kombinaciji sa drugim PAS povećava rizik za oboljevanje i do 45 puta kod pojedinih bolesti.
ZAKLJUČAK: Upotreba duvana je rastući problem u zemljama u razvoju. Sama statistika, da pušenje ubija više ljudi od saobraćajnih nesreća, AIDS-a, kokaina i heroina govori dovoljno o ozbiljnosti ovoga problema.
Ključne riječi: Nikotinska zavisnost, PAS, politoksikomanija.
e-mail: dr.no@t-com.me

166. REZULTATI ISPITIVANJA SATISFAKCIJE KORISNIKA RADOM SLUŽBI OPŠTE MEDICINE U DOMOVIMA ZDRAVLJA ZAJEČARSKOG OKRUGA
Snežana Tošić, Miodag Kostić, Jasmina Radosavljević, Olica Radovanović
ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE "TIMOK", ZAJEČAR

Cilj rada je da se ispita zadovoljstvo korisnika radom službi za opštu medicinu domova zdravlja u Zaječaru, Boljevcu i Knjaževcu. Istraživanje je izvršeno u skladu sa „Metodološkim uputstvom za postupak izveštavanja zdravstvenih ustanova o pokazateljima kvaliteta rada“, a pomoću specijalno konstruisanog anketnog upitnika u jednom radnom danu novembra 2008.godine. Rezultati su pokazali da je u proseku 80% zadovoljnih korisnika, ali da u pojedinim pitanjima između službi opšte medicine domova zdravlja postoje i potvrđene razlike u frekvenci odgovora korisnika zdravstvene zaštite. Neujednačenost odgovora je utvrđena kod : statusa stalnog lekara, poseta službi u poslenjih 12 meseci, čekanju na prijem u ordinaciju, dostupnosti lekara, lekara koji nisu ozbiljno shvatili pacijentov problem, uopšteno zadovoljstvo lekarom službe i mestu gde korisnici dobijaju savete o zdravom načinu života.
e-mail: za_timok@ptt.rs

167. REZULTATI ISPITIVANJA SATISFAKCIJE KORISNIKA RADOM SPECIJALISTIČKO-KONSULTATIVNIH SLUŽBI INTERNE MEDICINE U OPŠTIM BOLNICAMA ZAJEČARSKOG OKRUGA
Jasmina Radosavljević, Miodag Kostić, Snežana Tošić, Olica Radovanović
ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE "TIMOK", ZAJEČAR

Cilj rada je da se ispita zadovoljstvo korisnika službom za specijalističko-konsultativnu delatnost interne medi-cine u opštim bolnicama Zaječar i Knjaževac. Istraživanje je izvršeno u skladu sa Metodološkim uputstvom za postupak praćenja obaveznih pokazatelja kvaliteta rada zdravstvenih ustanova , a pomoću specijalno konstruisanog anketnog upitnika 24. novembra 2008.godine. Rezultati su pokazali da je u proseku blizu 90% zadovoljnih korisnika, ali da u pojedinim pitanjima korisnici specijalističkih službi interne medicine opšte bolnice Zaječar i Knjaževac nemaju homogene odgovore što je statistički potvrđeno. Neujednačenost odgovora je utvrđena kod : upućivanja lekaru specijalisti, proteklog vremena od dana zakazivanja do prijema i dužine čekanja ispred ordinacije lekara specijaliste.
e-mail: za_timok@ptt.rs

168. KADROVSKI RESURSI ZDRAVSTVIH USTANOVA OKRUGA ZAJEČAR I BOR U ODNOSU NA STANDARDE
Olica Radovanović, Snežana Tošić, Jasmina Radosavljević, Miodag Kostić
ZAVOD ZA JAVNO ZDRAVLJE "TIMOK", ZAJEČAR

Za obezbeđivanje kontinuirane i kvalitetne zdravstvene zaštite stanovništva neophodno je obezbediti kadrovske resurse u saglasnosti sa propisanim standardima. Primenom standarda, unapređuje se funkcionisanje zdravstvene ustanove i obezbeđuju se nivoi zdravstvene zaštite sa odgovarajućim resursima.
CILJ: Prikaz odstupanja ugovorenog broja radnika zdravstvenih ustanova oba okruga od propisanog standardom.
METODOLOGIJA: Izvor podataka su Izveštaji o izvršenju plana rada zdravstvene ustanove, kao i Uredba i Pravilnici.
REZULTATI: Zdravstvenu zaštitu stanovništvu okruga Zaječar i Bor pruža 4019 radnika (ugovoreni broj), što je za 472 radnika više (od kojih je 75% nezdravstvenih radnika) od broja predviđenog Uredbom i Pravilnicima.
U okrugu Bor, udeo doktora specijalista odgovarajuće grane medicine sekundarne zdravstvene zaštite u odnosu na ukupan ugovoreni broj lekara je manji od propisanog minimuma (79,72%), i to na račun ZC Bor (78,1%).
Sve Opšte bolnice oba okruga nemaju propisan minimalni udeo zdravstvenih radnika sa višom stručnom spre-mom u odnosu ukupan broj sa višom i/ili srednjom stručnom spremom . Najnepovoljnija situacija je u OB Maj-danpek (1,69%), OB Negotin (2,19%) i OB Zaječar (3,79%).
ZAKLJUČAK: Primenom standarda, unapređuje se funkcionisanje ZU i obezbeđuju se prihvatljiviji nivoi zdravstvene zaštite sa odgovarajućim resursima.
Rezultati nam ukazuju da je potrebna veća volja da se prilikom planiranja primene standardi i spremnost da se povremeno proveravaju i prilagođavaju shodno potrebama populacije.
e-mail: za_timok@ptt.rs

169. RAZVOJ ZDRAVSTVENE ZAŠTITE U KLADOVU IZMEĐU DVA SVETSKA RATA - PIONIR ZDRAVSTVA – DR LJUTICA DIMITRIJEVIĆ
Aleksandar Vidojković
ZDRAVSTVENI CENTAR KLADOVO, SLUŽBA OPŠTE MEDICINE

Za zdravstvenu zaštitu stanovništva sreza Ključkog bilo je karakteristično, za period između dva svetska rata, u XX – om veku, da je uvek tadašnja vlast imala malo sluha za njen razvoj a da je zdravlje građana bilo "njihova privatna stvar".
Harale su ozbiljne epidemije tuberkuloze, malarije i drugih bolesti a jedini doktori su bili u Rumuniji, u Krajovi i Turnu Severinu.
Tek od 1920. godine počinje da radi povremeno u Ključu "Sreski lekar".
Od 1932. godine formira se i Sreska zdravstvena zadruga, a sreski lekar bio je Dr Ljutica Dimitrijević. Rođen 1889. godine u Nišu, učesnik ratova od 1912. do 1918. godine kao sanitetski oficir, studije medicine završio je u Bernu – Švajcarska 1918. godine. U Kladovu je radio do kraja svog života, bio je omiljen u narodu, izabran za poslanika 1933.godine.
Dok je bio Banski većnik i poslanik, u Kladovu su radili Dr Slavko Pašalić i Dr Sreten Gajić.
Bio je i član Vlade Nikole Pašića, kao radikal. Od 1957. godine postavljen je za upravnika novoformiranog Doma Zdravlja. Preminuo je 1965. godine posle teže operacije u Nišu. Nosilac je više odlikovanja, povelja i priznanja, ali je najveće priznanje za njega bilo poštovanje i ljubav pacijenata. Bio je "narodni lekar".
U toku rada pregledani su materijali iz Istorijskog arhiva Negotina i Arhiva Zdravstvenog centra Kladovo, vođeni su i razgovori sa starosedeocima Kladova iz kojih saznajemo kako je Dr Ljutica: ..."bio uvek gospodin, odmeren, dobar lekar"...,"Voleo je decu"..., "Kupovao je lekove sirotinji"..., "starima i bolesnoj sirotinji nije naplaćivao"..., ... "nije se obogatio, čak - stanovao je kod poznatog trgovca J. Nikolajevića"...
Može se reći da je svojim radom i životom zadužio narod kladovskog kraja i Sreza Ključkog.
e-mail: aleksandar.badjic@djerdap.rs

170. "CARSTVO SLOBODE" ILI ŽIVLJENJE KAO BILJKE...
Goran Čukić
ANDRIJEVICA, MZ ZABRĐE, CRNA GORA

Priroda je zakonitost. Po filozofu Pavloviću "prirodna zakonitost je viđena kao beskrajno "carstvo nužnosti"; dok je s druge strane, moralno-pravna zakonistost predočavala jedno ograničeno "carstvo" slobode." "Gde se nalazi "carstvo slobode"? Odgovor je – nigde, jer "carstvo slobode" uopšte nema mesnu, prostornu egzistenciju. Njegova je egzistencija drugog tipa: ona nije prirodno data, ona se uspostavlja, ustanovljava posebno – ljudskim delanjem, te dok ljudi žive samo kao prirodna bića, recimo kao bilje i životinje, oni uopšte i ne uspostavljaju to "carstvo slobode", ne znaju da je ono moguće." Sa osvitanjem svakog jutra svaka zajednica se nalazi na "raskšću"; na kojem, kako se obično smatra, jedan put vodi boljitku; drugi, njegovom pogoršanju. Tada može da važi: da jedan deo krizu "nije umeo da iskoristi..."; dok su drugi u tome bili uspešni. Prepušten je grupama unutar populacije "obračun". U nekom stepenu je nastala "anomija", "društvena dezorganizacija", društveni haos ("stanje beznormnosti ili norme nemaju više značenje za učesnike akcije"). a) Ukoliko jedna grupa zastupa "društvenu reakciju" ona ne mora da se time približava "ugroženoj grupi" već, naprotiv, može još više da se podvaja i distancira – podriva makar neka bliskost, pa se unapređuje već postojeća – podvojenost! b) Potom, "napredovanjem", nastaje "milostivost" Ničeovskog tipa, do Ničeovskih granica. "Slabi i netvorni neka uginu, a pravi znak naše milosti prema njima biće da im pomognemo da što pre dođu do propasti"; i preko. Uvećava se dalje broj ugroženih. "Kulturno zaostajanje", kriza je osnov rađanja: cezarizma (bitnog za društvo), dogmatizma (odnosećeg na nauku)... c) "Pobednička partija" ili "cezar" ili dogmata "daje slobodu", tj. daje se ono što je već dato – zakon daje "pravo na rad", ali se "daje mimo društvenih aršina" konkretni "posao, položaj..." i sl. Rastu mizantropija (mržnja ljudi) i mizaletija (zaziranje od istine). Gubljenjem osećanja za fine razlike u odnosima između bar dve grupe (dve nacije, podvajanjem nacionalizma i nacizma ("golemaškog nacionalizma"), ili dve partije unutar iste nacije (partijske autokefalnosti, autonomije, samoživosti, bezobzirnosti)... Ravnopravnost postaje verbalna, ona je u realizaciji nestvarna. Nezakonitost se ogleda u zakidanju "carstva sloboda". Time je kriza osnov devijantnom ponašanja. Reagovanje na društvene uslove anomije je određenog tipa: individualni tip adaptacije – povlačenje (smanjenje psihičkih tenzija...); kolektivni tip adaptacije – subkultura povlačenja. Vlada ekvilibrijum entropnih i negentropnih faktora bitnih po zdravlje i bolest ili devijantno stanje. Izrazi su: prostitucija, narkomanija, alkoholizam, povećanje broja razvedenih... "Autsajderi društva" su suprotnost onih privilegovanih, koji pripadaju strukturi "cezarizma". Znači, to nije samo: i. klasno podvajanje, ili ii. raslojavanje političkim polarizovanjem ili na drugi način...; iii. to je još elementarnije – "borba za opstanak", koja se spušta na biološki nivo ("borbe za životni prostor" itd.) – pa su takvi odnosi: "prirodni", varvarski, necivilizovani... Raspodela "društveno potrebnog" (npr. posla, istine itd.) zavisi od dobre volje pojedinca, partije... Time se "sloboda" daje bezgraničnim uplivom voluntarizma, "kome hoće" itd. Dobijanje, "ši-ćarenje" jednih; favorizovanje: uživanje materijalnih privilegija, podela moći (vlasti); uzimanje drugima – hendikepiranje... Umesto da "sloboda" stalno napreduje – ona se realizovanjem "posebnog interesa" produbljava. Događa se "borba suprotnosti", "otuđenje"... Rešenje nije u bilo kakvom "radu", pogotovu ne: u onom koji je "mahanje repom", ili "ispiranje zuba", maskiranom hotimičnom ili/i nehotimično neadekvatnom akcijom; već onim koji će da reši – "borbu suprotnosti" oličenu u "posebnom interesu". Veliki je izazov – prevazići "posebni interes": sebi omaliti da bi drugom bilo više i bolje... otuda bi bio upriličen epitet: "narodna vlast". Prirodno – da sve ovo mora biti predmet interesovanja medicine; pogotovu, preventivnih grana, mentalne higijene itd.
e-mail: epid.dz.berane@t-com.me

171. "OČUVANJE POJAVE EPIDEMIJE"
Goran Čukić, Rafet Šabotić
DOM ZDRAVLJA BERANE, CRNA GORA

Naučna organizacija rada bi mogla da pomogne epidemiologiji da "očuva događaj epidemije", tj. opiše događanje ove. Epidemija je socio-biološki događaj koji ima svoj početak i kraj. Ona to radi dvostruko, prime-nom A. matematike i B. kvalitatitvnie metode. A. Meri se: I. Mt (Snow), ili II. Mb; I; P (savremeni pristup). Stepen svog razmišljanja može da minimizira korisnik matematičkog algoritma ako se opredeli na valjanu pri-menu algoritma – "njegovo je da primeni korake". Ponaša se čovek kao mašina (kompjuter). Algoritam ne inte-resuje događanje između ulaza i izlaza T1,2,3…n. Otišlo se i dalje primenom korelacionih metoda višefaktorske analize kvalitativne i kvantitativne ocene verovatnosti veza između ulaznih i izlaznih veličina – pravljenjem "programa". “…Tendencija matematičara je da pojedine matematičke discipline izgrade kao potpuno formalne sisteme, odnosno kao sisteme koji ništa ne govore o stvarnosti i čija se istinitost meri jedino logičkom koherentnošću celog sistema." B. Bergson je imao za zadatak da filozofski reformiše biologiju, tj. "biologiju postaviti na nove osnove i odvojiti od konceptualne matematičke metode." “Nova deskripcija” uzima u obzir ne samo izlaz tehološkog sistema – TS (koga čine: ulazi, procesi i izlazi). Bolesnik (izlaz) je osnov dosadašnjeg "opisa" po: polu, dobi, konfesiji itd., ali tu je moguće strukturu događaja dalje upoznati jer se sistem (događaj) sastoji od "patogeneze i prepatogeneze" jednog TS1, ili više TS2,3,4...n. Time je smatramo nastavljena tradicija: "Aristotelova kvalitativna fizika... nadživela je u novovekovnoj biologiji, ali samo utoliko ukoliko je ova biologija ostala deskriptivnom i vezanom za ideju života kao nesvodivu na ideju mehanizma." U razmatranju “dijalektike epidemije” pristupamo drukčije, metodologija mešovitog pristupa koja ima za osnov “Model P (prirodnog) S (sistema) B (bolesti) I-III” koji nam dozvoljava razmah upotrebe “svih”: metoda, pristupa, pravaca kretanja; postupaka (kumulativno, alternativno, kombinacijama), tradukujemo: indukujemo ili/i dedukujemo, analiziramo ili/i konstruišemo, dekomponujemo ili/i komponujemo itd., smerovima od nekog od više ulaza prema nekom od izlaza, ili obratno – rukovođenu predmetnošću zbilje (anterogradno, komponujemo (‘putem napredovanja’) ili retrogradno, dekomponujemo (‘vraćanjem druge stvari na njene elemente’)). Na kraju istraživanja: opisujemo složenu masovnu manifestaciju PSB, jedino smerom od ulaza početnog podsistema prema izlazu završnog, trećeg podsistema; baš kako se kao realan sistem i događa “pre-viđen”. Nastojimo da prikaz “događaja” bude: istinit, realan; ali i refleksija; koji nije totalna rekonstrukcija sadržaja događaja. Ne mora da odrazi podroban, već samo suštinski sadržaj (strukturu i funkciju) modela kao vodiča koji treba da se samopotvrdi kod opisa epidemije.
e-mail: epid.dz.berane@t-com.me

172. ZDRAVSTVENA SPOSOBNOST VOZAČA PROFESIONALACA I POLISOMNOGRAFIJA
Zora Okiljević(1), Ivan Kopitović(2), Mirjana Jovančević Drvenica(2)
(1)ZAVOD ZA ZDRAVSTVENU ZAŠTITU RADNIKA "ŽELEZNICE SRBIJE", BEOGRAD, (2)INSTITUT ZA PLUĆNE BOLESTI VOJVODINE, SREMSKA KAMENICA

Pri ocenjivanju zdravstvene sposobnosti vozača treba se pridržavati pravila da opasnost po bezbednost saobraćaja predstavljaju obolenja i stanja pri kojima u toku vožnje mogu nastati poremećaji u funkcijama važnim za upravljanje motornim vozilom, koje vozač ne može predvideti pa nema vremena da zaustavi vozilo i izbegne saobraćajnu nezgodu. Pravilnikom o zdravstvenim sposonostima koje moraju ispunjavati vozači motornih vozila dati su kriterijumi i navedene kontraindikacije za pojedina obolenja i stanja. Za brojna obolenja i stanja kontraindikacije nisu tako određene, već lekar treba da proceni da se radi o takvim poremećajima koji onesposobljavaju vozača. Tako je i u slučaju apneje u spavanju koja može biti uzrok dnevne pospanosti i rizični faktor saobraćajnih nesreća sa tragičnim posledicama.
Apnea u spavanju se definiše kao povremeni i privremeni prestanak vazdušnog protoka tokom spavanja. Uzroci "sleep apnee" su mnogobrojni. Ukoliko je uzrokovana parcijalnom ili totalnom okluzijom disajnih puteva označava se kao opstruktivna sleep apnea (OSA).
OSA se može pouzdano dijagnostikovati primenom polisomnografije. Ova metoda obuhvata kontinuirano celonoćno registrovanje sumarne bioelektrične aktivnosti mozga EEGa, ventilacionih varijabli, merenje arte-rijske O2 saturacije ušnom oksimetrijom i EKGa.
Lečenje OSA bolesnika daje značajno poboljšanje radne i životne sposobnosti.
e-mail: okizora@yahoo.com

173. BOLESTI I EPIDEMIJE U SREDNJEM VEKU
Dragana Joksimović Stevanović
DOM ZDRAVLJA NIŠ, ZS "RASADNIK"

O epidemiji se govori ako se na jednoj određenoj teritoriji, u jednom određenom vremenskom periodu razboli veći broj ljudi, otruje se, gladuje, pati od nedostatka vitamina itd. Za srednji vek su karakteristične epidemije, međutim s obzirom na niski stepen razvijenosti medicinske nauke, skoro da nije bio moguće razlikovati različite, naročito zarazne bolesti, zato su one nazivane, zajedničkim imenom "kuga".
Na osnovu današnjeg medicinskog znanja može se zaključiti da je pod kugom podrazumevan pegavac (Typhys exanthematicus), srdobolja (Dysenterija), male boginje (Morbilli), šarlah (Scarlatina), velike boginje (Variola vera), glad (Hunger typhus), odnosno brzo propadanje ljudskog zdravlja koje se najčešće završavalo smrću.
U XI, XII, XIII veku pod pojmom kuga podrezumevale su se velike boginje. U pomenuta tri veka ova bolest je napadala svaku generaciju i odnela trećinu stanovništva.
Za bolest Morbus aegypticus odnosno Ulcera syriaca, znalo se još iz davnina. Danas je ova bolest poznata pod imenom difterija ili gušobolja. U našim krajevima je odnela mnogo žrtava, što pokazuje činjenica da su Dubrovčani još 972. godine izabrali sv. Vlaha (Blaža) za zaštitnika grada, u vremenu kada je besnela "bolest grla".
Bolest lepra ili guba je u srednjem veku takodje bila veoma raširena. Kralj Stefan I je 1000. god. osnovao bolni-cu u Ostrogonu za njihovo lečenje. Lepra ili guba je hronična zarazna bolest i bila je veoma raširena u srednjem veku u istočnim zemljama a posle krstaških pohoda u celoj Evropi, kao i u Vojvodini.
1384. stigla je u Evropu "crna smrt" koja se pojavila u Mongoliji dve godine ranije. Danas se ta bolest naziva jednim imenom: Kuga (pestis). Najverovatniji simptomi te bolesti su bili visoka temperatura, povraćanje krvi i smrt u roku od tri dana.Ta bolest je pustošila po Aziji i Evropi devet punih godina (1346-1355).Kada je 1353 izgubila svoj intenzitet, polako je nestala.
Srednjevekovna medicina poznavala je i druge bolesti koje su u velikom broju odnosile svoje žrtve. Krajem XV veka je već priličan broj bolesti bio tačno određen. Tako su definisani: pegavi tifus (M. Hungaricus), magareći kašalj (Pertusis), sušica (Tuberculosis), upala disajnih puteva (Bronchitis), padavica (Epilepsio), odumiranje delova tela (Gangraena).
e-mail: stevuros@gmail.com

174. SAOBRAĆAJNI TRAUMATIZAM NA PODRUČJU OPŠTINE KNJAŽEVAC U TOKU 2008. GODINE
Maja Džunić, Divnica Milijić, Danijela Jovanović
ZDRAVSTVENI CENTAR KNJAŽEVAC, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI

Saobraćaj, kao evolutivna tvorevina savremenog sveta, pored svog pozitivnog delovanja, predstavlja veoma ozbiljan problem. Cilj rada je prikaz epidemiološke karakteristike saobraćajnog traumatizma na području opštine Knjaževac za 2008. godinu. Podaci su dobijeni analizom zapisnika sa uviđaja saobraćajnih nezgoda. Ukupno je bilo 192 nezgode. Od toga je bilo 66 nezgoda sa nastradalim licima. U odnosu na prethodnu godinu njihov broj je povećan za 17,90%, ali je značajno da je broj poginulih lica smanjen za 33,33%. Stradalo je 81 lice. Od toga broja su poginula 2 lica (procentualno, 2,46%), 17 lica je bilo sa teškim povredama (procentualno, 20,98%) a sa lakim povredama je bilo 62 lica (procentualno, 76,56%). U strukturi nastradalih lica dominiraju vozači motornih vozila (procentualno, 40,74%) i saputnici (procentualno, 30,86%). Veća je učestalost nezgoda u naseljenim mestima (procentualno, 59,09%) u odnosu na nezgode koje su se desile van naselja (procentualno, 40,91%). Posmatrano, sezonski veća je učestalost u proleće, naročito tokom meseca aprila (procentualno, 16,60%). Najveći broj učesnika saobraćaja strada utorkom i sredom i to u periodu od 16,00h do 20,00h. Ovo treba da predstavlja alarm saobraćajnoj policiji i hitnoj službi da u to vreme pojačaju pripravnost i povećaju broj angažovanih stručnjaka.
e-mail: darko_paja@ptt.rs

175. ALKOHOLISANOST VOZAČA KAO UZROK SAOBRAĆAJNIH NEZGODA SA NASTRADALIM LICIMA NA PODRUČJU OPŠTINE KNJAŽEVAC U TOKU 2007. GODINE
Maja Džunić, Divnica Milijić, Danijela Jovanović
ZDRAVSTVENI CENTAR KNJAŽEVAC, SLUŽBA HITNE MEDICINSKE POMOĆI

Alkohol u saobraćaju ima akcidentogeni značaj i zaslužuje interesovanje najšire javnosti. Rad ima za cilj da prikaže učešće alkoholisanosti vozača u etiologiji saobraćajnih nezgoda sa nastradalim licima. Podaci su uzeti iz zapisnika o saobraćajnim nezgodama, koje su se odigrale na području opštine Knjaževac u toku 2007. godine. Ukupan broj ovih nezgoda iznosi 161, što je svega manje 2,40% u odnosu na prethodnu 2006. godinu. Saobraćajnih nezgoda sa nastradalim licima je bilo 53 (procentualno, 32,91%), u kojima su poginula 3 lica (procentualno, 4,22%), teško je bilo povređeno 17 lica (procentualno, 23,94%) a lako je bilo povređeno 51 lice (procentualno, 71,84%). Alkohol, kao etiološki faktor u nastajanju ovog broja saobraćajnih nezgoda sa nastradalim licima se navodi u 20,75% slučajeva, Posle neprilagođene brzine, uslovima i stanju puta, alkohol zauzima drugo mesto kao izazivač saobraćajnih nezgoda. Pored toga što prouzrokuje stradanje, alkohol je izazivač nezgoda u kojima je bilo samo materijalne štete (procentualno 26,85%). Alkoholisanost vozača predstavlja akcidentogeni faktor u saobraćaju i zato treba insistirati na apsolutnoj apstinenciji od alkohonih pića pre kao i za vreme upravljanja motornim vozilom.
e-mail: darko_paja@ptt.rs 		     
             
             
      [ Program ] [ Radovi ] [ Indeks autora ] [ TMD_2009_ PROGRAM.pdf ][ <<< ]      
     
 
 
     
Timočki medicinski glasnik, Zdravstveni centar Zaječar
Journal of Regional section of Serbian medical association in Zajecar
Rasadnička bb, 19000 Zaječar, Srbija
E-mail: tmglasnik@gmail.com

Pretraživanje / Site Search

  www.tmg.org.rs

 
     
 
 
      Design: Infotrend