ISSN 0350-2899, 35(2010) br.1-2 p 37-39

UVOD

Sa aspekta periodične kontrole zdravstvenog stanja i ocene radne sposobnosti zanimanje muzičar-duvač se veoma retko sreće.
Radno mesto muzičar-duvač može se smatrati radnim mestom sa povećanim rizikom.
Povećani rizik proizilazi iz prinudnog položaja tela pri radu, naprezanja interkostalne muskulature i muskulature prednjeg trbušnog zida, vratnog i torakalnog dela kičme i dužine dnevnog radnog angažovanja (rad duži od punog radnog vremena i odnos radnog angažovanja i pauza u radu).
Merama bezbednosti i zdravlja na radu rizikom na ovom radnom mestu ne može se upravljati niti se rizik može smanjiti,
U literaturi su opisana različita oboljenja kod muzičara – duvača: prenaprezanje i disfunkcija muskulature ždrela i mekog nepca [1,4,7], oštećenje sluha bukom od instrumenata [2,3], fokalne neuropatije [5,13], kožne alergijske promene [6,9], zapaljenjski procesi na zubima [8,10], herpes usana i mehaničko oštećenje tkiva usana [11,12].
Na osnovu ovih zapažanja definisan je cilj ovoga rada.

CILJ RADA

Cilj rada je da prikaže kako veoma česta oboljenja, kao što je spondiloza torakalnog dela kičme i interkostalna neuralgija, koja se javljaju na različitim radnim mestima kao i u opštoj populaciji, mogu da utiču na radnu sposobnost muzičara-duvača.
Na osnovu toga daje se prikaz bolesnika.

PRIKAZ BOLESNIKA

U ambulanti medicine rada Vojnomedicinskog centra "Karaburma" evidentiran je pacijent, vojni muzičar - duvač koji se javio na pregled radi ocene radne sposobnosti.
Pacijent S.Ž, životne dobi 38 godina, zaposlen u vojnom orkestru kao duvač, sa ukupnim radnim stažom 18 godina i efektivnim radnim stažom 15,5 godina.
Negira teža oboljenja, povrede, operacije kao i alergiju na hranu i lekove.
Na pregled se javio zbog bola ispod levog rebarnog luka i u grudnom košu sa leve strane. Bol se javio prvi put unazad dve godine pri sviranju trube, kao i pri bilo kakvom fizičkom naprezanju, na primer prilikom uzimanja deteta u naručje. U početku je bol osećao kao "ubod noža", zatim u vidu stezanja, praćen osećajem nedostatka vazduha. Trajanje bola je najčešće nekoliko minuta (4-5), a ponekad i do 30 minuta.
Pored ovoga, ponekad je imao i nadimanje trbuha, gasove i krčanje u stomaku, bez obzira na vrstu i količinu hrane. Stolica uredna.
Zbog navedenih tegoba obratio se lekaru, kada je izvršeno kompletno ambulantno ispitivanje.
U postupku ocene radne sposobnosti obavljeni su, pored opšteg lekarskog pregleda, EKG, RTG pluća i srca, laboratorijski pregled krvi (hematološki i biohemijski) i pregled urina, RTG torakalnog dela kičme, UZ gornjeg abdomena, spirometrija i pregled pulmologa, ergometrija i pregled interniste i konsultativni pregled reumatologa i neurologa Vojnomedicinskog centra Novi Sad i Klinike za neurologiju VMA. Zavod za zdravstvenu zaštitu radnika Novi Sad doneo je ekspertizno mišljenje.
Kao uzgredni pregled urađen je pregled gastroenterologa, RTG pregled abdomena u Trendelenburgovom položaju i pregled ORL, odnosno pregled sluha po Fowleru.
Rezultati obavljenih laboratorijskih pregleda, EKG, spirometrija, ergometrija, RTG pluća i srca kao i nalaz pulmologa i interniste u granicama su normale.
Gastroenterološkim pregledom nađena je laka bolna osetljivost na duboku palpaciju u epigastrijumu i u levoj ilijačnoj jami, gde se palpirala vretenasta formacija, što bi odgovaralo spastičnom kolonu. Rendgenskim pregledom gastroduodenuma u Trendelenburgovom položaju nađena je manja hiatus hernia, koja nije viđena na kontrolnom pregledu.
UZ gornjeg abdomena je pokazao normalan nalaz na viđenim organima i manje zadebljalu dijafragmu sa leve strane.
Konsultativno su obavljeni pregledi reumatologa i neurologa.
Reumatolog je ordinirao antireumatike, na koje nije došlo do smirenja bola.
Neurolog je postavio, kao radnu dijagnozu, interkostalnu neuralgiju i preporučio dodatne preglede, u smislu postavljanja definitivne dijagnoze, i to magnetnu rezonancu torakalnog dela kičme, neurofiziološki pregled i pregled likvora.
RTG pregled torakalnog dela kičme pokazao je spondilozu torakalnog dela kičme.
Kao uzgredan nalaz nađen je obostrani gubitak sluha po Fowleru od 1,32%.
Na osnovu obavljenog pregleda utvrđena su oboljenja: spondiloza torakalnog dela kičme i interkostalna neuralgija.
Ova oboljenja ne mogu se smatrati profesionalnim oboljenjima, ali se mogu smatrati oboljenjima u vezi sa radom za radno mesto muzičar-duvač. Prisutna su i na drugim radnim mestima kako u proizvodnji tako i na administrativnim poslovima, ali i u opštoj populaciji.
Međutim, navedena oboljenja dovode do bola pri fizičkom naprezanju, odnosno pri sviranju i zauzimanju prinudnog položaja zbog bola.
Bol i prinudni položaj kompromituju funkciju disanja i tako se direktno odražavaju na sviranje, umanjujući radnu sposobnost.
U literaturi su opisana različita oboljenja kod muzičara-duvača:

• distonia muskulature mekog nepca i ždrela zbog prenaprezanja pri sviranju [1, 4, 7],
• oštećenje sluha bukom muzičkih instrumenata [2, 3],
• fokalne neuropatije (perioralne muskulature, nervusa ulnarisa) [5, 13],
• kožne alergijske promene: na primer na kolofonijum [6], nikal, egzotično drvo [6, 9],
• manji zapaljenjski procesi na zubima kao i ortodontski problemi [8, 10],
• herpes usana i mehanička oštećenja tkiva usana [11, 12].

Ova oboljenja jesu oboljenja u vezi sa radom muzičara-duvača.
Shodno iznetom u radu, može se zaključiti da se i oboljenja kao što je interkostalna neuralgija i spondiloza torakalnog dela kičme mogu smatrati oboljenjima u vezi sa radom muzičara-duvača.
Umanjenje funkcije disanja zbog bola direktno utiče na radnu sposobnost, umanjujući je i dovodeći do potpunog gubitka radne sposobnosti, što je bio slučaj sa ovim bolesnikom.

ZAKLJUČAK

Na osnovu prikazanih podataka može se zaključiti da relativno benigna oboljenja sa velikom incidencom u opštoj populaciji mogu prouzrokovati gubitak radne sposobnosti u jednom specifičnom zanimanju kao što je muzičar –duvač.

LITERATURA

1. Haslinger B, Altenmüller E, Castrop F, Zimmer C, Dresel C , Sensorimotor overactivity as a pathophysiologic trait of embouchure dystonia. [Journal Article, Research Support, Non-U.S. Gov't] Neurology 2010 Jun 1; 74(22):1790-7.
2. O'Brien I, Wilson W, Bradley A , Nature of orchestral noise. [Journal Article]. J Acoust Soc Am 2008 Aug; 124(2):926-39.
3. Emmerich E, Rudel L, Richter F, Is the audiologic status of professional musicians a reflection of the noise exposure in classical orchestral music? [JOURNAL ARTICLE].Eur Arch Otorhinolaryngol 2007 Nov 22.
4. Malick D, Moon J, Canady J , Stress velopharyngeal incompetence: prevalence, treatment, and management practices. [Journal Article].Cleft Palate Craniofac J 2007 Jul; 44(4):424-33.
5. Lederman RJ , Focal peripheral neuropathies in instrumental musicians. [Journal Article, Review] Phys Med
   Rehabil Clin N Am 2006 Nov; 17(4):761-79.
6. Gambichler T, Boms S, Freitag M , Contact dermatitis and other skin conditions in instrumental musicians. [Journal Article, Review],BMC Dermatol 2004 Apr 16.:3.
7. Gordon NA, Astrachan D, Yanagisawa E , Videoendoscopic diagnosis and correction of velopharyngeal stress incompetence in a bassoonist. [Case Reports, Journal Article],Ann Otol Rhinol Laryngol 1994 Aug; 103(8 Pt 1):595-600.
8. Rindisbacher T, Hirschi U, Ingervall B, et al., Little influence on tooth position from playing a wind instrument. [Journal Article] Angle Orthod 1990; 60(3):223-8.
9. Bork k, Stigmas, symptoms and diseas of the skin in musiciens,English Abstract, Journal Article, Review, Hautarzt 1993, sep; 44 ( 9 ) 574-80
10. Gualtieri PA , May Johnny or Janie play the clarinet? The Eastman Study: a report on the orthodontic evaluations of college-level and professional musicians who play brass and woodwind instruments. [Comparative Study, Journal Article], Am J Orthod 1979 Sep; 76(3):260-76.
11. Barkvoli P, Attramadel A, Recurent herpes labialis in a military brass band, Comparative Study, Journal Article, Scand, J Dental res, 1987, jun; 95 ( 3 ) 256-8
12. Landeck E , Lesions of the lips in the brass-band musicians, [English Abstract, Journal Article]Dermatol Monatsschr 1974 Sep; 160(9):762-5.
13. Landeck E, Döll R , Functional-morphological aspects of orofacial muscles in brass-band musicians, [Journal Article],Anat Anz 1974; 135(5):465-9.