|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ Sadržaj
] [ Indeks autora ]
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
UDK 616.1-084 ; 613.97 |
ISSN 0350-2899, 36(2011) br.3 p.152-56 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
Originalni rad Uticaj fizičke aktivnosti, pušenja i načina ishrane - zastupljenost hiperlipoproteinemije populacije od 20 do 40 godina starosti na teritoriji opštine Doljevac (Influence of physical activity, smoking and nutrition on hyperlipoproteinemia among the population aging 20-40 in the Doljevac Municipality) Miloš Bogoslović (1), Milena Potić (2), Miljana Stanojković-Nikolić (3) (1) Dom zdravlja Doljevac, (2) Institut za biomedicinska istraživanja, Medicinski fakultet Niš, (3) Klinički centar Niš |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sažetak: UVOD. Hiperlipoproteinemija predstavlja povišenje nivoa čestica u plazmi međusobno povezanih u komplekse. Hiperlipoproteinemija je jedan od značajnih faktora rizika za nastanak ateroskleroze i kardiovaskularnih oboljenja, a primarni metod za lečenje povišenog nivoa holesterola i triglicerida jeste promena ishrane, fizička aktivnost i smanjenje telesne težine. CILJ RADA. Pokazati uticaj životnih navika stanovništva sa teritorije opštine Doljevac na zastupljenost hiperlipoproteinemije populacije starosnog doba od 20 do 40 godina. METOD. U periodu od 10. 2010 - 12. 2010. u Domu zdravlja Doljevac rađeni su pregledi ispitanika, laboratorijske analize krvi, odredjivanje BMI (Body Mass Index) i anketa o životnim navikama. Metodom slučajnog izbora obuhvaćena su 106 ispitanika - 82 žene i 24 muškarca starosti od 20 do 40 godina. REZULTATI. Od ukupnog broja ispitanika sa izdvojenom hiperholesterolemijom bilo je 72 (67,92%), sa hipertriglicidemijom 56 (52,83%) i Sa udruženom hiperlipoproteinemijom bilo je 43 (40,57%). Fizički neaktivnih bilo je 75 (70,75%), od toga sa hiperholesterolemijom 51, a sa hipertriglicidemijom 39 ispitanika. Od ukupnog broja ispitanika vrednost BMI preko 30 imalo je 17 ispitanika. Bilo je 54(50,94%) pušača od toga sa povišenim holesterolom 38, a sa povišenim trigliceridima 27 ispitanika. U pripremanju hrane 41(38,67%) ispitanik koristi zejtin, 30(28,30%) mast i 35(33,01%) kombinovano. Pokazalo se da 27 ispitanika koji isključivo koriste mast za pripremanje hrane ima povišen nivo holesterola, a 17 ima povišen nivo triglicerida. Oni koji koriste isključivo zejtin za pripremu obroka, njih 21, ima povišen nivo holesterola, a 22 povišen nivo triglicerida. ZAKLJUČAK. Osobe koje su dnevno upražnjavale fizičku aktivnost imale su niži nivo holesterola i triglicerida od onih koji to nisu činile. Sa povišenim vrednostima lipida više je bilo pušača. Više je bilo osoba koje koriste isključivo mast životinjskog porekla za pripremu hrane sa povećanim vrednostima holesterola u krvi od onih koji koriste ulje biljnog porekla. Neophodno je u primarnoj zaštiti uticati na životne navike populacije kako bi se smanjili faktori rizika za nastanak kardiovaskularnih bolesti. Ključne reči: hiperlipoproteinemija, fizička aktivnost, ishrana, pušenje. Napomena: sažetak na engleskom jeziku Note: Summary in English |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
UVODHiperlipoproteinemija predstavlja povišenje nivoa čestica u
plazmi međusobno povezanih u komplekse. Dokazano je da osobe sa
povišenim nivoom ukupnog holesterola u serumu imaju veći rizik za
razvoj kardiovaskularnih bolesti od osoba sa nižim vrednostima.
Parametri koje treba proveravati su: ukupni holesterol, LDL
holesterol, HDL holesterol i trigliceridi, gde su poželjne vrednosti
za ukupni holesterol <5,20 , a za trigliceride <1,70. CILJ RADACilj našeg rada je bio odrediti uticaj fizičke aktivnosti, pušenja i načina ishrane na zastupljenost hiperlipoproteinemije populacije starosnog doba od 20 do 40 godina sa teritorije opštine Doljevac. METODU periodu od oktobra do decembra 2010. izvršeni su rutinski sistematski pregledi stanovništva opštine Doljevac. Rađeni su pregledi ispitanika, laboratorijske analize krvi, gde je referentni opseg nivoa holesterola 3,6-5,7mmol/l i triglicerida 0-2,28mmol/l, određivanje BMI(Body Mass Index), gde je za merenje korišćena vaga sa visinometrom i anketa o životnim navikama. Fizički aktivan ispitanik se smatrao onaj koji dnevno pešači više od 30 minuta. Ovo istraživanje je metodom slučajnog izbora obuhvatilo 106 ispitanika - 82 žene i 24 muškarca starosti od 20 do 40 godina, a deskriptivnom statističkom metodom su prikazani rezultati. REZULTATIOd ukupnog broja ispitanika obuhvaćenih studijom sa izdvojenom hiperholesterolemijom je bilo 72 (67,92%), a sa hipertriglicidemijom 56 (52,83%). Sa udruženom hiperlipoproteinemijom je bilo 43 (40,57%). Fizički neaktivnih je bilo 75 (70,75%) od ukupnog uzorka, od toga sa hiperholesterolemijom 51(grafikon 1.), sa normalnim vrednostima holesterola 24. Fizički neaktivnih sa hipertriglicidemijom bilo je 39 (grafikon 2.), od njih sa normalnim nivoom triglicerida 36.
Od ukupnog broja ispitanika, vrednost BMI do 24.9 imalo je
61(57,54%) ispitanik, BMI od 25-29,9 imalo je 28(26.42%) ispitanika
a BMI preko 30 imalo je 17(16,04%) ispitanika. Prosečna vrednost
BMI=24,62.
U pripremanju hrane u zavisnosti od toga da li koriste mast životinjskog ili biljnog porekla anketa je pokazala da 41 (38,67%) ispitanik koristi zejtin (ulje biljnog porekla), 30 (28,30%) mast (životinjskog porekla) i 35 (33,01%) kombinovano. Pokazalo se da 27 ispitanika koji isključivo koriste mast za pripremanje hrane ima povišen nivo holesterola (grafikon 5.), a 17 ima povišen nivo triglicerida. Oni koji koji koriste isključivo zejtin za pripremu obroka, njih 21, ima povišen nivo holesterola, a 22 povišen nivo triglicerida. Od ispitanika koji kombinuju mast i zejtin, 24 ima povišen nivo holesterola u krvi, a 17 povisene trigliceride (grafikon 6.).
DISKUSIJAPrema našem ispitivanju slučajno izabranih ispitanika starosti od
20 do 40 godina sa teritorije opštine Doljevac, pokazalo se da
većina ispitanika ima povišene vrednosti lipida u plazmi, čak 67,93%
sa povišenim nivoom holesterola i 52,83% sa povišenim trigliceridima
u plazmi. Sa udruženim povećanjem lipida je 40,57% od ukupnog broja
ispitanika. Kod onih koji, prema anketi, upražnjavaju dnevnu fizičku
aktivnost preko 30 minuta dnevnog hoda, zapaža se redukcija nivoa
lipidnog statusa. Prosečna vrednost BMI je 24,62, što grupu svrstava
u oblast normalne uhranjenosti, dok je prosečna vrednost BMI u
populaciji odraslog stanovništva Srbije 26,2. Normalno uhranjenih
bilo je 57,54%, dok predgojaznih 26,42% ispitanika. Prevalencija
predgojaznosti za Srbiju je 36,7%, za centralnu Srbiju 37,3% [7] BMI
preko 30 imalo je 16,04% ispitanika, što je u odnosu na prevalenciju
gojaznosti za Srbiju 15,1% [8] neznatno iznad vrednosti proseka.
Kako je pušenje značajan faktor rizika za nastanak KVB, od ukupnog
broja ispitanika pušaca je 50,94% od toga sa povišenim holesterolom
38, sa normalnim vrednostima holesterola 16. Od pušača sa povišenim
trigliceridima bilo je 27 ispitanika, dok sa normalnim nivoom
triglicerida 27 ispitanika. Pokazalo se da struktura stanovnistva
koji su pušači ima povišene vrednosti lipidnog statusa. U
pripremanju hrane 38,67% ispitanika koristi ulje biljnog porekla,
28,30% mast životinjskog porekla i 33,01% kombinovano. Pokazalo se
da ispitanici koji isključivo koriste mast za pripremanje hrane
imaju bitno povišen nivo holesterola. Oni koji koriste isključivo
zejtin za pripremu obroka, njih 21, ima povišen nivo holesterola, a
22 povišen nivo triglicerida. Ispitanici koji kombinuju mast i
zejtin, 24 njih, ima povisen nivo holesterola u krvi, a 17 povišene
trigliceride. ZAKLJUČAKTokom ispitivanja strukture stanovništva starosti između 20 i 40 godina primećena je povezanost između hiperlipoproteinemije ispitanika sa životnim navikama: fizičkom aktivnošću, pušenjem i načinom ishrane. Svim osobama, bez obzira na nivo ukupnog holesterola i triglicerida treba dati savet o ishrani, fizičkoj aktivnosti i stilu života kako bi se na vreme otklonili predisponirajući faktori za nastanak KVB. LITERATURA
Rad je osvojio TREĆU NAGRADU Naučnog odbora XXX
Timočkih medicinskih dana |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Adresa autora: Miloš Bogoslović Dom zdravlja Doljevac Tel: 0638459644 e-mail: milosbogoslovic@gmail.com |
Rad primljen: 14.03.2011. Rad prihvaćen: 12.04.2011. Elektronska verzija objavljena: 17.12.2011. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ Sadržaj
] [ Indeks autora ]
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|