ISSN 0350-2899. - Vol. 40, br. 2 (2015), str. 79-82.

Mikelanđelo i Bartolomeo Pasaroti, mesto anatomije
u stvaralaštvu ovih velikana renesansnog slikarstva
Michelangelo and Bartomeo Passarotti, anatomy in the works of these great renaissance painters

Biljana Velić, Miloš Protić
Služba opšte medicine, Dom zdravlja, ZC Zaječar
 

UVOD

Renesansa (fr. renaissance – preporod) je kulturno-istorijski pojam koji je najpre označavao doba od 1350. do 16. veka kao period u kome je došlo do ponovnog interesovanja za klasičnu antiku i procvata umetnosti, da bi se zatim ovim pojmom označavalo kulturno stanje prelaznog doba od srednjeg veka do novog doba, naročito u Italiji. U središtu je čovek, nasuprot dotadašnjoj sholastičkoj nauci i crkvi. Tada stvaraju i Mikelanđelo Buonaroti (1475–1564), jedan od najvećih genija renesanse, i Batrolomeo Pasaroti (1529–1592), slikar perioda manirizma.

CILJ

Cilj našeg rada je ukazati na tadašnje podučavanje anatomiji studenata slikarstva, što je motiv slike Čas anatomije za umetnike Bartolomea Pasarotija. Slika se nalazi u galeriji Borgeze u Rimu, Italija.

METOD I MATERIJAL

Pregled dostupne literature na internetu iz medicinskih baza podataka, kao i baza podataka istorije umetnosti, kao što su Pubmed i Oksfordski indeks. Korišćeni su opisi i tumačenja Pasarotijovog dela, kao i skice i crteži koje je sačinio Mikelanđelo Buonaroti. Books of the body-anatomical ritual and renessaince learning (Knjige o telu – anatomski ritual i renesansno učenje) Andrea Karlina, a u prevodu koji su uradili John Tedeschi i Anne C. Tedeschi, daje tumačenje slike Čas anatomije za umetnike.

REZULTATI I DISKUSIJA

Batrolomeo Pasaroti (slika 1) je naslikao Čas anatomije za umetnike (slika 2). Reč je o ulju na platnu koje prikazuje čas anatomije koji se predaje studentima slikarstva, a sprovodi se seciranjem leša. Smatra se da je na slici Mikelanđelo (slika 3) koji drži predavanje svojim studentima, koristeći seciranje leša i time prikazuje građu ljudskog tela, proporcije, međusobne odnose.

Slika 1. Bartolomeo Pasaroti.
Image 1. Bartoloneo Passarotti


Slika 2. Čas anatomije za umetnike,Barolomeo Pasaroti.
Image 2. Anatomy class for artists, Bartolomeo Passarotti


Slika 3. Mikelanđelo Buonaroti.
Image 3. Michelangelo Buonaroti.

Takođe se smatra da je pred njim tadašnji cenjeni udžbenik anatomije Andreasa Vesaliusa, lekara i anatoma, De humani corporis fabrica (ili struktura ljudskog tela, u prevodu sa latinskog; adaptirano iz Books of the body, Knjige tela – anatomski ritual i renesansno učenje, Andrea Karlina, prevod John Tedeschi and Anne C. Tedeschi, slika 4).

Slika 4. Knjiga tela, Andrea Karlin.
Image 4. Books of the body, book of Andrea Carlind

U sklopu ovih detalja dolazi se do nezaobilazne centralne figure samog Mikelanđela kao učitelja, te je ovo Pasarotijevo delo i svojevrsno istorijsko svedočanstvo o samom Mikelanđelu koji je, sem slikarstva, poznat po izuzetnim anatomskim skicama i crtežima.
Poznata je genijeva Studija o torzu i nogama (slika 5), zatim Skice tela i delova tela (slika 6), Čovek koji drži svoju odranu kožu (slika 7), Skica leve butine i noge (slika 8) i Anatomija –višestuko (slika 9).

Slika 5. Studija o torzu i nogama, Mikelanđelo Buonaroti.
Image 5. Study on the torso and legs, MichelangeloBuonarroti.



Slika 6. Skice tela i delova tela, Mikelanđelo Buonaroti.
Image 6. Sketches of bodies and body parts, Michelangelo Buonarroti


Slika 7. Čovek koji drži svoju odranu kožu, Mikelanđelo Buonaroti.
Image 7. The man who keeps his flayed skin, Michelangelo Buonarroti


Slika 8. Skica leve butine i noge, Mikelanđelo Buonaroti.
Image 8. Sketch of the left thigh and leg, Michelangelo Buonarroti


Slika 9. Anatomija – višestuko, Mikelanđelo Buonaroti.
Image 9. Anatomy - multi-point, Michelangelo Buonarroti

Prema mišljenju istoračara, ove skice ljudske anatomije imale su uticaj na potonji razvoj anatomije.

Slika 10. Andreas Vezalijus.
Image 10. Andreas Vesalius

Andreas Vezalijus, Andrija Vezal (Andreas Vesalius, Andries Van Wesel (1514–1564) bio je flamanski lekar i anatom, nemačkog porekla, koji se često navodi kao reformator i osnivač moderne ljudske anatomije. On je autor jedne od najuticajnijih knjiga o anatomiji ljudskog tela objavljenoj pod nazivom: Sedam knjiga o građi ljudskog tela (lat. De humani corporis fabrica libri septem). Knjigu je izdao Johanes Oporinus (Johannes Oporinus) u Bazelu, 1543.

Na slici 11 prikazan je takozvani ecorche (reč francuskog porekla), u slikarstvu i vajarstvu manir skiciranja delova tela bez kože da bi se istakli mišići i struktura tela.

Slika 11. Ecorche.
Image 11. ,,Ecorche’’

Napomena: sve ilustracije su preuzete sa interneta (Google Image Search je korišćen kao izvor ilustracija prikazanih u ovom radu).

ZAKLJUČAK

Uočava se da je Mikelanđelo bio vrstan poznavalac anatomije o čemu govore njegove anatomske skice i crteži. Takođe je ilustrativno poznavanje anatomije u Pasarotijevom delu, koji je u svom Času to istakao u oslikavanju leša. Sem toga, naročita pažnja je poklonjena i držanju učenika i ekspresiji njihovih lica. Zato je Vesaliusov udžbenik svedočanstvo per se o razvoju anatomije.

LITERATURA

1. Reis LO, Zani EL, Alonso JC, Simoes FA, Rejowski RF, Barreto G. The interpretation of the figure of the prophet Jonah by Michelangelo on the ceiling of the Sistine Chapel: anatomical urological vision. Int Braz J Urol. 2012;38(3):317-22; discussion 323, dostupno na: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22765863
2. Overview Michelangelo, From: ”Michelangelo in The Oxford Dictionary of Art and Artists”, Oxford Index, dostupno na: http://oxfordindex.oup.com/view/10.1093/oi/authority.20110803100155121?rskey=UHIhWA&result=0&q=michelangelo
3. Wikipedia - The Free Encyclpedia, dostupno na: https://www.wikipedia.org