XXII Timočki medicinski dani :::
Sažeci radova - Opšta medicina

Epilepsija je veliki zdravstveni poroblem u celom svetu. U cilju upoznavanja neurofizioločkih mehanizama epileptogeneze često se koriste animalni modeli. Posebno su se informativnim pokazala istraživanja u kojima je korišćen kindling model epilepsije. U ovom istraživanju je formiran epileptogeni fokus u hipokampu ponavljanim uvođenjem elektrostimulacija.
O epilepsiji se prosuđivalo na osnovu pojave specifičnih grafoelementana u elektroencefalogramu. Radi utvrđivanja eventualnog uticaja antidepresiva na prag za epileptična pražnjenja u istraživanju su analizirani uticaji prethodne primene clomipramina i posebno maprotilina na broj elektrostimulacija hipokampa koje je bilo potrebno izvesti da bi se razvila epilepsija. Radi utvrđivanja potencijalnog uticaja antidepresiva na ranije razvijenu epilepsiju isti su aplikovani kod kunića kod kojih je prethodno formirana epilepsija.
Dobijeni rezultati pokazuju da se sumarna bioelektrična aktivnost struktura mozga menja tokom privikavanja životinja na eksperimentalne uslove i da višednevna primena antidepresiva utiče na bioelektričnu aktivnost struktura mozga usporavajući je. Ustanovljeno je da primena antidepresiva deluje prokonvulzantski, što se u uočava pojavom zaošternih talasa u elektroencefalografskom zapisu. Maprotilin ima signifikantno izrazitije prokonvulzantno dejstvo od clomipramina.
Primena antidepresiva snižava prag za epileptogena pražnjenja - što se ogleda u potrebi za izvođenjem manjeg broja elektrostimulacija hipokampa do formiranja epileptogenog žarišta. Maprotilin izrazitije snižava prag za epileptogena pražnjenja od clomipramina.


78
PREVALENCA NEKIH FAKTORA RIZIKA ZA ZDRAVLJE RADNIKA HOTELA "LEPENSKI VIR" U DONJEM MILANOVCU
Slobodan Jovanović, Selimir Micić, Srdjan Djergović
ZZZZ "Timok", Zaječar

Cilj rada je odredjivanje rasprostranjenosti nekih faktora rizika za zdravlje kod radnika hotela "Lepenski Vir" u Donjem Milanovcu. Istraživanje je obavljeno 22.08.2003 godine kod 68 radnika. Merenjem telesnih karakteristika i krvnog pritiska na standardni način odredjeni su indeksi telesne mase (BMI), indesks distribucije masti (OS/OK), obim struka i tenzija. Anketom su evidentirane navike (pušenje, upotreba alkohola i fizička aktivnost). Samo 11,76% ispitanika nema ni jedan ispitivani faktor rizika za zdravlje.
Najveća zastupljenost od faktora rizika je povećani obim struka kod 58,8% radnika, a od navika je fizička neaktivnost (47%).
Dobijeni rezultati ukazuju na veliku peisutnost (kod 88,24%) faktora rizika za zdravlje kod ispitivanih radnika.


79
UČESTALOST IZOLACIJE SALMONELE IZ KOKOŠIJIH JAJA
Predrag Marušić, M Čobeljić, M Marušić
ZZZZ "Timok"  Zaječar, VMA Beograd

CILJ: 1. Ispitati učestalost nalaza salmonela u kokošijim jajima poreklom sa i van farmi živine; 2. Ispitati prisustvo salmonela u uzorcima hrane za koke nosilje na i van farmi živine; 3. Ispitati učestalost nalaza salmonela u uzorcima fecesa i kloakalnih briseva koka nosilja sa i van farmi živine.
MATERIJAL i METODE: Od februara 1999. do avgusta 2000. uzorkovali smo 880 kokošijih jaja. Sa 10 farmi, kapaciteta od 600 do 15.ooo koka nosilja uzorkovali smo 693 jaja (79%). Sa farme P.D. "Salaš", kapaciteta 15.ooo koka nosilja uzorkovali smo 597 jaja (86%) kroz 22 uzorkovanja. Sa ostalih, manjih, farmi smo uzorkovali 96 jaja. U istom periodu smo uzorkovali 187 jaja (21%) van farmi živine. Obišli smo 73 domaćinstva u 24 sela u 4 opštine Timočke Krajine: Boljevacu, Zaječaru, Knjaževacu i Negotinu. Od 88 uzoraka kokošijeg izmeta, 79 uzoraka je sa f."Salaš". U svakom uzorkovanju smo uzimali metodom slučajnog izbora 3 do 4 uzorka izmeta. Svih 47 uzoraka koncentrata uzeli smo sa f."Salaš". Uzorke smo transportovali u ručnim frižiderima kolima Zavoda i u roku od 45 minuta smo stizali do laboratorije. Uzorci su do obrade držani u frižideru. Isti dan smo obrađivali sve uzorke izmeta i 10 komada jaja. Sutradan smo obrađivali sledećih 10 komada jaja, a treći dan po uzorkovanju obrađivali smo preostala jaja i koncentrat. Jaja smo homogenizovali pojedinačno i sadržaj svakog zasejavati na tečne hranljive podloge koje favorizuju razmnožavanje salmonela.Nakon inkubacije, izolaciju i dokazivanje prisutnih salmonela radili smo standardnim mikrobiološkim metodama: presejavanje na čvrstu hranljivu podlogu, biohemijska i serološka identifikacija uz ispitivanje osetljivosti na antibiotike. Rezultate smo analizirali odgovarajućim statističkim metodima i prikazali tabelarno i grafički.
REZULTATI: Od 880 pregledanih kokošijih jaja salmonele smo izolovali iz 5 (0,57%)
Postoji statistički signifikantna razlika u nalazu salmonela van farmi živine u odnosu na nalaz salmonela na farmama živine ( p= 0,008; Fisher-ov tačan test ).
ZAKLJUČAK: 1. Odbacuje se radna hipoteza, jer su salmonele znatno češće nalažene u jajima van farmi u odnosu na jaja sa farmi živine, a ne obrnuto kako glasi hipoteza.
2. Prema rezultatima ovog istraživanja prisutnost salmonela u jajima je 50 do 100 puta češća u odnosu na postojeće procene, te prema tome, ona predstavljaju značajan put prenosa ATI izazvanih ovim uzročnikom.


80
NEKI DEMOGRAFSKI POKAZATELJI OPŠTINE ZVEZDARA /BEOGRAD/ 2002 GODINE I ZDRAVSTVENA ZAŠTITA ODRASLIH
Jovica Lučanin, Branka Grujić
Dom zdravlja "Zvezdara", Beograd

Uvod i cilj: Za proučavanje i procenu zdravstvenog stanja stanovništva neophodni su demografski podaci. Oni su dati za opštinu Zvezdara (jednu od 16 opština Beograda). U zagradi su dati podaci za Beograd. Zdravstvena zaštita odraslih odnosi se na Dispanzer opšte medicine doma zdravlja (službe doma zdravlja imaju 151 lekara od čega 110 spacijalista).
Rezultati: Broj stanovnika opštine (urbano-ruralnog tipa) po popisu iz 2002-e 132.621(1.576.124). Od 0-6 godina. 6,143% a preko 65-e 20.471 (247.029). (Regresivan biološki tp stanovništva postoji kada ima više od 10% starijih od 65.godina, odnosno manje od 7% u grupi 0-6 godina). Živorodjenih 1.460 (16.081), sa stopom nataliteta na 1.000 stanovnika 10,1(9,7) (nepovoljan je kada je ispod 12‰ po SZO).
Stopa fertiliteta zena (od 15 do 49 godina) iznosila je 34,3%.
Umrli 1.527 (18273) sa stopom 10,6 (11,2) na 1.000 stanovnika. Stopa smrtnosti odojčadi na 1.000 živorodjene 13,0 (10,9). Najviše umrle odojčadi je uzrasta 0-27 dana. Stopa mortinataliteta (mrtvorodjenosti) na 1.000 živorodjenih 6,2 (5,3). -Stopa perinatalnog mortaliteta 11,0(16,1). Prigradske opštine imaju ovu stopu veću (Sopot 19,0).Broj obojenja i stanja u zdravstvenoj zaštiti odraslih (bez medicine rada): bolesti sistema krvotoka (I00 I99) 37.684 (189.601); bolesti sistema za disanje (JOO-J99) 36138 (282.688); duševni poremećaji i poremećaji ponašanja (FOO-F99) 8105 (54666); tumori (COO-D48) 5129 (9482).
Bolesti sistema krvotoka i disajnih organa nalaze se u grupi pet vodecih oboljenja .
Zakljucak: U odnosu na 2000-tu godinu, stopa nataliteta je viša, a stopa umrlih, perinatalnog mortaliteta i smrtnosti odojcadi niza.


81
ULOGA ZDRAVSTVENOG VASPITANJA U BORBI PROTIV BRUCELOZE U ISTOCHNOJ MAKEDONIJI
Jasminka Kukubajova-Belic, Jelena Josimovska, Milka Kamcheva

Zbog nedovoljne informisanosti o Brucelozi cele porodice u Istočnoj Makedoniji postale su žrtva tog neznanja i za nepunu deceniju, Bruceloza u ovom podrucču, od sporadične i retke bolesti, postala je česta bolest epidemiskih razmera. Intenzivnim zdravstveno propagandnim radom i edukacijom stočara, trgovaca i konsumenata zaraženih proizvoda, epidemiski karakter Bruceloze skoro da se vratio na početne pozicije. Kretanje Bruceloze u istočnom Regionu tokom cele decenije, sa edukacijom i bez nje, znatno ukazuje na njenu važnu ulogu u borbi protiv Bruceloze.


82
HIPERTENZIJA NAKON ČETIRI GODINE ZDRAVSTVENO VASPITNE INTERVENCIJE U OPŠTOJ POPULACIJI I KOD STARIH
Mirjana Trailović- Dimitrijević
Zdravstveni centar Zaječar, Služba opšte medicine

Hronična nezarazna oboljenja dominiraju u trećem životnom dobu, a razlog tome je pre svega način života koji bira savremeni čovek, a koji protivureči direktno njegovoj prirodi. H I P E R T E N Z I J A je vodeći faktor rizika za nastanak ishemijske bolesti srca, moždanog udara, srčane i bubrežne insuficijencije. Najnoviji podaci SZO ukazuju da od arterijske hipertenzije boluje gotovo četvrtina populacije u zemljama Zapada. Zastupljenost hipertenzije u Srbiji bila je 1996 godine 31,9% prema rezultatima multicentrične studije prevalence faktora rizika (MCS). Ciljevi rada bili su: praćenje vrednosti tenzije kao faktora rizika u osoba nosioca najmanje jednog faktora rizika sa ciljem da se sazna da li se vrednosti pri prvom kontaktu i nakon zdravstvene intervencije razlikuju od referentnih vrednosti zdravih osoba; saznati da li je nakon četvorogodišnje zdravstveno vaspitne intervencije došlo do statistički značajnog smanjenja vrednosti arterijske tenzije; i određivanje statisticke znacajnosti razlike između efekta četvorogodišnje zdravstveno vaspitne intervencije u opštoj populaciji i kod starih.
Istrazivanje obuhvata 50 osoba treceg zivotnog doba i 50 osoba mladih od 60 godina. Izvršena je dvostruka kontrola tako što su prvu kontrolnu grupu činili isti pacijenti u funkciji vremena posle 4 godine, a istovremeno mlađi pacijenti su bili kontrolna grupa u odnosu na stare. Istraživanje je sprovedeno u periodu od januara 1998. godine do decembra 2001. godine, a instrument istrazivanja bio je anketni upitnik.
Nakon četiri godine zdravstveno vaspitne intervencije postignuta je:
-Normalizacija sistolne tenzije kod 22% (n = 11) ispitanika u grupi do 59 godina i kod 6% (n = 3) ispitanika preko 60 godina. Razlika u efektu zdravstveno vaspitne intervencije između starosnih grupa statistički je značajna (p < 0,05).
-Dijastolnu tenziju normalizovalo je 42% (n=21) ispitanika do 59 godina i 34% (n=17) u starijoj grupi, što je statistički visoko značajno (p<0,01) za obe starosne grupe. Razlika u efektu između starosnih grupa nije statistički značajna.


83
ZDRAVSTVENO STANJE PRUŽNIH RADNIKA SEKCIJE ZA ODRŽAVANJE PRUGE NOVI SAD
Zora Okiljević, Sava Vlahović, Voja Rašović
Zavod za zdravstvenu zaštitu ŽTP - "Beograd", Dispanzer za saobraćajnu medicinu "Signal", Novi Sad

Radnici koji obavljaju poslove na koloseku i oko njega izloženi su brojnim noksama kao što su: težak fizički rad, prekomerno naprezanje pojedinih delova tela, nepovoljni atmosferski uticaji, opasnost od povređivanja.
Periodični pregledi ovih radnika odvijaju se na 36 meseci.
Cilj ovog istraživanja je da se analizom podataka iz zdravstvenih kartona preventivnih pregleda utvrdi zdravstveno stanje pružnih radnika zaposlenih u Sekciji za održavanje pruge Novi Sad.
Primenom statističko epidemiološke metode analizirani su podaci za 159 pružnih radnika, prosečne starosti 48 godina.
Ustanovljeno je da je 33% radnika u potpunosti zdravo ( bez ijedne dijagnoze), 32% ima jedno oboljenje, a 35% ima više oboljenja. Među oboljenjima najzastupljeniji su poremećaji vida, koji ne utiču značajno na radnu sposobnost (38%) i poremećaji organa sluha (19%). Oboljenja kardiovaskularnog sistema susreću se u 17% slučajeva. Oboljenja nervnog sistema prisutna su kod 14% radnika, a duševni poremećaji i poremećaji ponašanja kod 10%.
65% posmatranih radnika je sposobno za svoj posao, 22% radnika je sposobno uz ograničenja, dok je 13% radnika nesposobno.
Najčešći uzroci nesposobnosti za rad su oboljenja nervnog sistema, koja se javljaju kod 3,77% posmatranih radnika. Nešto ređi uzroci nesposbnosti za rad su oboljenja kardiovaskularnog sistema kod 3,14% obrađenih, zatim slede duševni poremećaji i poremećaji ponašanja kod 1,26%. U jednakoj meri (0,63%) su kod posmatranih radnika zastupljeni poremećaji organa za disanje, varenje i organa vida.
Na osnovu dobijenih podataka moguće je preporučiti da se perodični pregledi obavljaju svaka 24 meseca.


84
TENTAMEN SUICIDI OSOBA LEČENIH NA NPO U ZAJEČARU 1998.-2002.GOD.
Milorad Zastranović, Mara Nikić, Milan Genčić, Andrija Vicković, Marina Marinković, Jelena Stojanović
Zdravstveni centar Zaječar

U ovom radu prikazani su rezultati istraživanja, dobijeni iz istorije bolesti svih hospitalizovanih i lečenih sa Dg: Tentamen suicidi (T.S.) na neuropsihijatriskom odelenju u Zaječaru u periodu 1998.-2002.god. Cilj rada je bio da se ispita fenomenologija osoba koje su izvršile Tentamen suicidi. Do podataka se došlo analiziranjem istorija bolesti. Ovim radom ispitivana je distribucija T.S. u odnosu na pol, životnu dob, boravište, mesece u godini, dane u nedelji, kretanje mesečevih mena, ranija lečenja kod lekara, psihijatriskih poremećaja, načina i razloge izvršavanja…
Ispitivano je 160 osoba (110 ženskog i 50 muškog pola). Ovakav vid rada omogućava uvid u potencijalne suicide, a samim tim moguće su i preventivne akcije na polju bolje komunikacije, prevencije i saradnje izmedju psihijatriskog bolesnika i lekara i medju članovima porodice.


85
SOCIJALNI STATUS OSOBA SA TENTAMEN SUICIDOM
Milorad Zastranović, Boban Petković, Mara Nikić, Andrija Vicković, Marina Marinković, Jelena Stojanović
Zdravstveni centar Zaječar

U ovom radu prikazani su rezultati istraživanja, dobijeni iz istorije bolesti svih hospitalizovanih i lečenih sa Dg: Tentamen suicidi (T.S.) na neuropsihijatriskom odelenju u Zaječaru u periodu 1998.-2002.god.
Cilj rada je bio da se ispita socijalna fenomenologija osoba koje su izvršile Tentamen suicidi. Do podataka se doslo analiziranjem istorija bolesti. Ovim radom ispitivane su sledece socijalne kategorije osoba sa T.S.-om: životnu dob, boravište, obrazovni nivo, zanimanje, bračno stanje, porodično okruženje…..
Ispitivano je 160 osoba (110 ženskog i 50 muškog pola ).
Ovakaj rad omogućava bolji uvid u socijalni status osoba sa T.S.-om.


86
NAJČEŠĆI OBLICI ARTERIJSKE I VENSKE INSUFICIJENCIJE KOD BOLESNIKA DIJAGNOSTIKOVANIH I LEČENIH U ZAVODU ZA REHABILITACIJU GAMZIGRADSKA BANJA
D.Rondović¹, Ž.Maksimović² ,R.Kostić¹, Z.Damnjanović¹, D.Nešić^3
1Zavod za specijalizovanu rehabilitaciju "Gamzigrad" Gamzigradska Banja, ²Institut za KVB KCS - Beograd, ³Institut za fiziologiju Medicinskog fakulteta, Beograd

Cilj rada: Prikaz najčesće zastupljenih oblika vaskularne patologije.
Materijal i metode rada: Prospektivnom klinickom studijom u periodu od 1.1.2002.g. do 31.12.2002.g. obuhvaceno je 546 bolesnika sa bolestima arterija i 334 bolesnika sa oboljenjima vena. Od tog broja : Atherosclerosis obliterans 112, M.Burger 25, M.Takayasu 4, posttromboembolijska stanja 7, povrede krv.sudova 6, postoperativna-By-pass 109, dijabetične angiopatije 169,vaskulitisi 14, mikroangiopatije 68, M.Raynaud 34. Od venskih oboljenja : 36 bolesnika sa stanjem nakon flebotromboze dubokih vena, 63 sa posttromboflebitičnim sindromom, 31 sa venskim ulkusima , 156 sa varikozitetima, 58 sa postoperativnim stanjem površnih i dubokih vena. Dijagnostikovanje je vrseno UZ ehosonografski- color Doppler duplex scan -Challenge the new SIM 7000CFM linearnom sondom 7,5 MHz, CW Doppler sonografija(ASPI) , KI na tredmil traci pri brzini 3,6 km/h. Lečenje balneofizikalnim kompleksom podrazumevao je primenu hidroterapije-termomineralne vode To 36-37oC, elektroterapijske procedure, vacusac i vaskulator th, kinezi, magneto th , u toku 20 dana. Od ukupnog broja bolesnika sa arterijskom insuficijencijom , sa IIa kl.stadijumom po Fontain-eu bilo je 32,90% pacijenata,sa IIb kl.stad. bilo je 40,8%, sa III kl.stad.16,32 i sa IV kl.stad. bilo je 10,20% pacijenata . Rezultati: Kod bolesnika sa IIa kl. stad. bolesti : produženje KI za>od 50% bilo je kod 50% bolesnika,produženje za >od 100% bilo je kod 43,68% bolesnika. Povećanje ASPI za > od 0,15 bilo je kod 31,2%. Kod bolesnika sa IIb kl.stad. bolesti : produženje KI za>od 50% bilo je kod 45% ,produženje za>od 100% bilo je kod 40%bolesnika. Povećanje ASPI za >od 0,l5 bilo je kod 50% bolesnika . Kod bolesnika sa III kl.stad. bolesti : produženje KI za> od 50% bilo je kod 37,4% bolesnika. Pocećanje ASPI za>od 0,15 nije bilo , za <0,15 kod 50% . Kod bolesnika sa IV kl. stad. bolesti : produženje KI za>od 100 % bilo je kod 20% bolesnika. Povećanje ASPI za>0,15 bilo je kod 20% bolesnika.
Zaključak : Razvoj kolateralnog krvotoka omogućava bolju perfuziju distalnih partija DE i time produženje KI , a poboljšanje venske drenaže kvalitetniji korak.


87
DEJSTVO KINEZITERAPIJE I VACUSAC-a KOD OBOLELIH OD PERIFERNE OBLITERANTNE ARTERIOSKLEROTIČNE BOLESTI
Ž. Damnjanović, R. Kostić, D. Rondović
Zavod za specijalizovanu rehabilitaciju "Gamzigrad" Gamzigradska Banja

CILJ: Pokazati efekat dejstva kineziterapije i vacuum terapije pomoću aparata Vacusac kod obolelih od periferne obliterantne arteriosklerotične bolesti (POAB).
METODE: Dizajn: jednofaktorski komparativni.Istraživanjem je obuhvaćeno 30-oro pacijenata na ambulantnom lečenju u našoj ustanovi. Svi ispitanici su bili u II stadijumu oboljenja po Fontainu i sa vrednostima ASPI(Ankle Systolic Pressure Index) ispod 0,90.Ispitanici su metodom slučajnog izbora podeljeni u dve grupe.Kod ispitanika iz prve grupe primenjivana je samo vakuum terapija jednom dnevno u toku 15 dana, a kod ispitanika iz druge grupe pored vakuum terapije primenjivan je i individualno doziran kineziterapijski program.Pre početka , kao i nakon završenog lečenja, kod pripadnika obe grupe vršena su merenja vrednosti ASPI i klaudikacione distance (KD).
REZULTATI: Dobijene vrednosti obrađene su primenom χ2 testa i utvrđena je statistički značajna razlika u vrednostima pre i posle tretmana unutar grupa .Takodje postoji statistički značajna razlika u dobijenim vrednostima za KD druge grupe u odnosu na prvu.
ZAKLJUČAK: Vakuum terapija je efikasna u lečenju obolelih od POAB , ali je njeno povoljno dejstvo veće ukoliko se primeni u dvokomponentnom fizikalnom tretmanu sa kuneziterapijom .


88
NAŠA ISKUSTVA U ZBRINJAVANJU POLITRAUMATIZOVANIH - PREHOSPITALNI TRETMAN
Vesna Tasić, Slobodan Milosavljević
Zdravstveni centar Knjaževac

Politrauma je stanje koincidentnog postojanja višestrukih povreda ili kombinacije povreda takve prirode da je zahvaćeno više organa ili sistema, od kojih svaki može biti uzrok otkazivanja jedne od vitalnih funkcija ili uzrok smrti. Osovni uzroci neposredne smrti povredjenih su: povrede lobanje, iskrvarenje, začepljenje vazdušnih puteva ili teške ozlede pluća bez mogućnosti da se pruži pomoć na mestu udesa. Ali ipak efikasna prva pomoć na mestu udesa je vrlo često od presudnog značaja za prognozu povrede i kranji ishod. Osnovni postupci pri ukazivanju prve pomoći na mestu udesa su: upoznavanje sa mehanizmom povrede, brza i tačna procena najugroženije životne funkcije, brza i efikasna primena neposrednih mera oživljavanja, zaustavljanje krvarenja, punkcija vene i davanje iv. rastvora, borba protiv šoka, imobilizacija idr. Transport povredjenih mora biti u adekvatnom položaju i u ambulantnim kolima adekvatno opremljenim, čime je omogućeno nastavljanje oživljavanja, kontrola svih zavoja, kontrola disanja i cirkulacije, davanje iv. rastvora, uz obaveznu pratnju zdravstvenih radnika, čime se izbegava mogućnost naknadne povrede ili pogoršanja. Kako ne posedujemo adekvatna transportna sredstva, nedostatak adekvatne opreme i sredstava, nedovoljna edukacija zdravstvenih radnika su i razlog nekada neadekvatnog zbrinjavanja politraumatizovanih. U ambulati za hitnu medicinsku pomoć se nastavlja sa započetim reanimaciim merama i preduzimaju preventivne mere u lečenju i dijagnostikovanju vitalnih funkcija, pre nego što povredjeni stigne u hiruršku ambulantu. Ugroženost vitalnih funkcija odredjuje kritičnost stanja u prioritetu zbrinjavanja. Definitivni postupci u lečenju počinju čim povredjeni stigne u bolnicu.


89
SAOBRAĆAJNE NESREĆE NA PODRUČJU GRADA KNJAŽEVCA -PREHOSPITALNI TRETMAN–
Negovan Vasilijić, Lela Mihajlović, Emilio Miletić, Mladen Timilijić, Dejan Bogdanović
Zdravstveni centar Knjaževac

Saobraćajne nesreće čine značajan deo poziva prvog reda hitnosti gde ekipe SHMP intervenišu odmah po prijavi poziva.
Cilj rada je uvid u terapijske intervencije povređenih u saobraćajnim nesrećama na mestu udesa, tokom transporta do konačnog zbrinjavanja povređenog.
Podaci su uzeti iz protokola SHMP za tromesečni period (maj, jun i jul) u poslednje 3 godine sa osvrtom na broj povređenih.
Broj povreda u saobraćaju za isti period u prethodne 3 godine je u porastu. Zabrinjavajući je podatak da je 2003. god. četiri puta više povređenih u saobraćajnim nesrećama starosnog doba od 21 do 30 godina i jedan učesnik sa 18 godina, što prethodnih godina nije bio slučaj. Najugroženije starosno doba je od 41 do 50 godina i od 51 do 60 godina. Težina povreda je veća kod alkoholisanih, a alarmantan je podatak taj što je 2003. god. evidentirana pojava dve alkoholisane žene, učesnika u saobraćajnim nesrećama, što prethodnih godina nije bio slučaj. Od terapijskih mera preduzimane su: hemostaza, toaleta rane, imobilizacija, KCPR, medikamentna terapija, infuziona tečnost i transport kada je stabilizovano opšte stanje pacijenta.
Uspeh u lečenju i smanjenju posledica umnogome zavisi od pravilne i blagovremene medicinske pomoći. Pristupiti edukaciji što većeg broja nemedicinskog stanovništva za pružanje prve pomoći.

90 poster
FIZIOLOŠKE ULOGE AZOT MONOKSIDA (NO)
Danijela Stanković, Nensi Mitrović
Zdravstveni centar Negotin, Dispanzer opšte medicine

Azot monoksid je gas molekulske mase 30, što ga čini najmanjim ćelčijskim signalnim medijatorom. Ima izražena oksidaciona i redukciona svojstva, rastvorljiv je u vodi i lipidima, reaktivan je i hemijski nestabilan. Nezavistan je od membranskih transportera a sposoban da pristupi unutrašnjosti molekula – stoga je od ključne važnosti u lokalnoj transcelularnoj komunikaciji i nosilac brojnih funkcija u biohemijskim medijima čovekovog organizma.
Cilj rada je pokazati multifunkcionalnost azot monoksida, ukazati na ključne regulatorske uloge i dualizam njegove prirode koju ispoljava u različitim uslovima.
Metod: Uporedno analitička obrada podataka iz literature.
Diskusija i rezultati: Poslednjih dvadeset godina uvidelo se da je azot monoksid, jedno od najjednostavnijih jedinjenja, univerzalni regulator metabolizma i da se kontinuirano proizvodi u mnogim ćelijama i tkivima. Identičan je EDRF-u i ima ulogu u vazodilataciji i regulaciji vaskularnog tonusa. NO aktivira cGMP što dovodi do hipotenzivnog, spazmolitičkog i antitrombotičnog efekta, inhibirajući adheziju i agregaciju trombocita. Takođe modifikuje mitogenezu i proliferaciju fibroblasta čime ostvaruje citoprotektivnu ulogu i štiti vaskularno korito od ateroskleroze. Makrofagolni azot monoksid deluje citotoksično na tumorske ćelije i vrši ekspresiju proteina p53, inhibitora malignog rasta. Odgovoran je i za baktericidni i virocidni efekat makrofaga – ključni je efektor celularnog imunog sistema. NO stimuliše ekspresiju mnogih proteina i enzima, reguliše jonske kanale i štiti ćelije od oksidativnog oštećenja. Nervni sistem štiti od vaskularnih inzulta, reguliše pamćenje i percepciju bola. U visokim koncentracijama ispoljava direktne toksične efekte.
Zaključak: NO je ključna molekula u biohemizmu čoveka. Od značaja je istraživati biohemijske puteve sinteze i delovanja azot monoksida, dualizam njegove prirode, i pronaći egzogene supstance koje će oponašati korisne uloge azot monoksida u živim sistemima i time omogućiti uspešno lečenje mnogih bolest


91 poster
OSOBENOSTI RADA I RADNIH USLOVA NA HRONIČNI MORBIDITET MONTERA NA IZGRADNJI DALEKOVODA
Rada Ilić¹, Zoran Stanojević², Ljubiša Tikić²
Dispanzer za medicinu rada PTT saobraćaja Beograd¹, Zdravstveni centar Bor²

Tehnologija izgradnje dalekovoda, uslovi i zahtevi radnog mesta, neizbežnost stalnog življenja na terenu uz, naravno, prisustvo i drugih brojnih nepovoljnosti pri izgradnji dalekovoda, ukazuju na prisustvo velikog broja i još veće ozbiljnosti rizika na poremećaj zdravstvenog stanja radnika sa aspekta morbiditeta, povređivanja na radu, radnog invalidiziranja i mortaliteta.
Ovom prilikom iznosi se deo rezultata ciljanog epidemiološkog istraživanja posledica rada i radnih uslova na hronični morbiditet - oboljevanje grupe od 355 radnika montera na izgradnji dalekovoda, prosečne starosti 30,8±7,2 godine i prosečnog staža na visini (ekspozicioni) od 7,0±5,4 godine.
Obradom podataka o hroničnom morbiditetu konstatovana su među monterima kao najčešća sledeća oboljenja: nagluvost (16,0%), neuroze i distonije (10,4%), proširene vene (9,0%) i bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva 8,1%. Međutim, stopa učestalosti pomenutih oboljenja posmatrana prema godinama starosti i staža na visini pokazuje da učestalost neuroza i neurovegetativne distonije raste sa starošću, ali još brže sa dužinom staža na visini. učestalost bolesti organa za kretanje (lumbago, artralgije i mialgije) pokazuju povezanost sa starošću, ali značajno raste sa dužinom rada staža na visini (od 1,7%, preko 10,3% na čak 20,7%) u intervalima staža 0-4, 5-9 i 10-15 godina. stopa učestalosti proširenih vena raste sinhrono sa dužinom staža ali i sa starošću.
Iako su pri prijemu na rad, u pitanju strogo selekcionisani radnici (isključivo zdravi), pretežno mladi sa kratkim stažom na poslovima montera na visini među kojima se vrši stalna periodična, rigorozna zdravstvena i psihomedicinska selekcija, utvrđena je ipak kao epidemiološki značajna od rada, ali i od dužine staža na poslovima montera zavisna stopa učestalosti od napred pobrojanih oboljenja. Pomenuta oboljenja su jednim delom svakako vezana za često prisutnu neurovegetativnu somatizaciju, kao i za uslove stalnog boravka na terenu, pri čemu opšta higijena, zatim higijena ishrane mogu imati značajnog udela u njihovom nastanku ili provokaciji.


92 poster
OBRAZOVNI NIVO, VRSTA RADA I MORBIDITET
B.Petković-Medved, Z.Okiljević, V.Nešić
Zavod za zdravstvenu zaštitu radnika ŽTP, Beograd
Dispanzer za saobraćajnu medicinu "Signal", Filozofski fakultet Niš

Kako je poznato da različite vrste poslova sadrže rizike po zdravlje pojedinca i da su osobe, čija je profesija pretežno intelektualni rad, manje izložene riziku od drugih profesija kao i da treba imati u vidu vulnereabilnost pojedinca kao i druge okolnosti kao što su nefiziološko obavljanje posla, tempo radnog procesa, nesklad između spremnosti i zahteva radnog mesta, preteran intezitet rada, navike radne grupe koje mogu doprinositi pojavi i razvoju bolesti, želeli smo da utvrdimo da li ima značajnijih razlika kod pojedinih kategorija zaposlenih obzirom na vrstu zanimanja i nivo obrazovanja.
Sprovedeno je istraživanje na uzorku od 148 radnika zaposlenih u Sekciji za održavanje voznih sredstava Zaječar. Podatke o zaposlenima dobili smo iz kadrovske službe i zdravstvenih kartona. Analizom dobijenih podataka utvrđeno je da se najčešće javljaju lekaru rukovodioci i administrativni radnici pri čemu je distribucija oboljenja prilično ujednačena. Poslovođe najčešće obolevaju od hipertenzije i KVS oboljenja, a zatim od bolesti koštano- zglobnog sistema. Radnici zanatske delatnosti kao i fizički radnici najčešće se javljaju zbog koštano-zglobnog oboljenja i povreda. Najređe se javljaju lekaru fizički radnici.
Možemo zaključiti da postoji razlika u zdravstvenom stanju radnika kao i odnosu prema zdravlju zavisno od vrste zanimanja. Potrebno je podići nivo zdravstvene kulture kroz sistem zdravstvenog vaspitanja, naročito kod radnika nižeg nivoa obrazovanja.


93 poster
PRIVREMENA NESPOSOBNOST ZA RAD RADNIKA SA DEGENERATIVNIM REUMATIZMOM KIČMENOG STUBA
Zoran Stanojević¹, Ljubiša Tikić¹, Rada Ilić^2
1Zdravstveni centar Bor, ²Dispanzer za medicinu rada PTT saobraćaja Beograd

U morbiditetu i apsentizmu uzrokovanom bolestima, povredama i socijalno-medicinskim uzrocima, degenerativni reumatizam kičmenog stuba - kao najbrojnija reumatska bolest u svetu, od koje oboljevaju i stari i mladi i žene i muškarci - sve je prisutniji problem koji zauzima veoma značajno mesto, kako po veličini stope učestalosti tako i po posledicama koje se odražavaju na zdravstveno stanje i radnu sposobnost zaposlenih.
U nameri da se potvrdi predpostavka da su veoma česti izostanci s posla radnika koji boluju od degenerativnog reumatizma kičmenog stuba, epidemiološki su obrađeni podaci o privremenoj nesposobnosti za rad u jednom brojnom kolektivu prehrambeno trgovinske delatnosti sa oko 500 zaposlenih radnika oba pola, različitih zanimanja i kvalifikacija.
Obradom zvaničnih podataka utvrđeno je da po veličini stope učestalosti privremene nesposobnosti za rad bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva zauzima veoma visoko, drugo mesto sa 9,7 slučajeva na svakih 100 zaposlenih radnika u ovom kolektivu. U ukupnoj strukturi ove brojne grupe bolesti pre svih dominiraju degenerativne bolesti kičmenog stuba sa čak 69,1% slučajeva - koliko je približno utvrdila i grupa autora proučavajući ovu pojavu u topionici i rafinaciji rude (65,7%) - kolektivu sa 1500 prosečno godišnje zaposlenih radnika. Bolovanja usled degenerativnog reumatizma kičme su vrlo česta, kraće traju, a sa godinama starosti raste i stopa učestalosti bolovanja kao i prosečna dužina njihovog trajanja. Muškarci češće koriste bolovanje, ali dužina trajanja bolovanja je veća u žena nego u muškaraca. Bolovanja su značajno češća u radnika onih zanimanja kod kojih je kičmeni stub tokom rada izložen delovanju vibracija - 12,8% (vozači), većem opterećenju - 15,2% (transportni radnici), prisilnom položaju tela pri radu - 11,4 % (pakeri i mašinbravari), jer navedeni nepovoljni uslovi rada ukoliko duže vremena deluju na pojedine delove kičmenog stuba, utoliko imaju značajniju ulogu faktora koji mogu uticati na degenerativne promene i funkcije istog.


94 poster
MEDICINSKI UZROCI IZOSTAJANJA S POSLA U JEDNOM RUDNIKU UGLJA
Ljubiša Tikić¹, Rada Ilić², Zoran Stanojević^1
1Zdravstveni centar Bor, ²Dispanzer za medicinu rada PTT saobraćaja Beograd

Višegodišnjom analizom zvaničnih podataka za republiku Srbiju ustanovljeno je da je oko 40% ukupno neostvarenog radnog vremena uzrokovano izostajanjem s posla zbog bolesti, povreda i socijalno-medicinskih uzroka, i to pretežno bolovanjem kraćim od 30 dana.
Kako medicinski uzroci bolovanja predstavljaju izuzetno veliki udeo neostvarenog radnog vremena, bilo je od značaja da se detaljnijom epidemiološkom analizom sagleda suština ovog problema u jednom rudniku uglja sa blizu 2.400 radnika, a još preciznije u njegovim radnim (tehnološkim) jedinicama.
Obradom zvaničnih podataka konstatovan je procenat dnevne odsutnosti s posla zbog bolovanja u veličini od 4,1%, ili u proseku po 96 radnika svakodnevno van procesa rada - tokom godine. Više od jedne trećine svih slučajeva bolovanja (36,8%) uzrokovala su oboljenja organa za disanje. Odmah za njima dolaze povrede (na radu i van rada) sa 13,4%, zatim oboljenja organa za varenje sa 8,5% , oboljenja nerava i čula (7,0%) te bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva sa 6,9%.
Stanje prema radnim jedinicama rudnika još konkretnije ukazuje na veoma značajnu ulogu uticaja uslova rada i radne sredine na nastanak, učestalost i prirodu bolesti morbiditetnog apsentizma - bolovanja radnika. Naime, najveća stopa učestalosti odlazaka na bolovanje i iznad proseka za rudnik zabeležena je na površinskom kopu - 259,2 i u sušari - 246,0 na svakih 100 radnika u jedinici. Na nivou proseka za rudnik koji iznosi 164,8 odlazaka na bolovanje na 100 radnika ima i jedinica održavanja (161,5 na 100 radnika), a slično stanje je i u separaciji – (158,4 na 100 radnika).
I pored relativno povoljnijeg apsentizma usled bolovanja u analiziranom rudniku, u poređenju sa celom granom delatnosti kojoj pripada (4,1% prema 4,9%), još uvek postoje brojni zdravstveni problemi kako u rudniku kao celini, tako i u pojedinim radnim jedinicama. Njihovim saniranjem u velikoj meri bi se postiglo dalje poboljšanje zdravstvenog stanja radnika a samim tim i svođenje izostajanja s posla zbog bolesti u okvire koji imaju objektivno i društveno opravdanje.


95 poster
UTICAJ EKSTRAKATA LISTA I BOBICA LOVORA (LAURUS NOBILIS L.) I DERIVATA FULERENA NA PRODUKCIJU KISEONIČNIH RADIKALA I LIPIDNU PEROKSIDACIJU LIPOZOMA
M. Popović¹, B. Kaurinović¹, V. Ivetić^2
1PMF, Departman za hemiju, ²Medicinski fakultet Novi Sad

Lovor (Laurus nobilis L.) je vrlo poznata medicinska biljka. U narodnoj medicini etarsko ulje od lišća lovora služi kao karminativ, i ekscito-aromatik. Plodovi lovora su ranije upotrebljavani kao gorka sredstva i začini, a danas se koriste ulja i masti. Ulje se upotrebljava najčešće sa drugim biljka u melemima, dok se masti koriste za lečenje hemoroida.
U ovom istraživanju ispitivani su uticaji ekstrakata lista i bobica lovora (etarski, hloroformski, etilacetatni, n-butanolni i vodeni) na produkciju OH radikala i lipidnu peroksidaciju (LPx) lipozoma. Osim toga posmatrani su sinergistički efekti ovih ekstrakata sa derivatom fulerena (C60(OOC-CHOH-CH2-CH3)n).
Etarski, hloroformski i etilacetatni ekstrakti lista su smanjivali intenzitet LPx, dok su n-butanolni i vodeni (polarni) povećavali. Količina od 10 i 20 ml derivata fulerena je dovela do povećanja intenziteta LPx, a u kombinaciji sa ekstraktima lista lovora statisti značajno smanjenje LPx su pokazali samo hloroformski i etilacetatni ekstrakt. Količina od 30 ml derivata fulerena je povećala intenzitet LPx, ali oko 30% manje od predhodnih količina (10 i 20 ml). Interesantno je da interakcija sa prva tri ekstrakta dovodi do povećanja intenziteta LPx, a sa “polarnim” ekstraktima dovodi do smanjenja intenziteta LPx. Ekstrakti bobica su različito uticali na LPx, etarski i etilacetatni su smanjivali, a hloroformski, butanolni i vodeni su povećavali intenzitet LPx. Dodatak derivata fulerena u količini od 10 i 20 ml je skoro podjednako povećao intenzitet LPx (oko 40%) da bi sa dodatkom 30 ml došlo do povećanja od samo 10%.